Birlik ve beraberlik şuurunun çeşitli iç ve dış sebeplerle zaafa uğradığı o hengâmda devletin bekası ancak ve ancak tezatsız bir otorite ile sağlanabilirdi. Sultan II. Abdülhamid bu gerçeği erkenden görerek dizginleri dirâyetle eline almasaydı, devlet, daha o zaman hayalperest Mithat Paşa ve ekibi elinde çoktan batmış olacaktı.