Bülbül və qızılgül nağılında müəllif , insanlarda olan yalançılığı, insani sevginin şana, şöhrətə, pula dəyişildiyini açıb göstərmək istəmişdir. Burada bülbül bir tələbənin sevgisi yolunda tökdüyü göz yaşlarına, ah-naləsinə dözməyib özünü qurban verir ki, tələbə al rəngli qızılgülü öz sevgilisinə apara bilsin. Lakin tələbə gələndə görür ki, artıq onun sevgilisi başqa bir varlı adama söz verib . Bu al rəngli, bülbülün canı bahasına əldə olunan qızılgülü o daş-qaşa satır. O, qızılgüldən daş-qaşı üstün tutur. Bunu görən tələbə məhəbbətin bir heç olduğunu görüb bundan sonra ağıl sahibi söz verir.
Tələbə sevgilisini sədaqətsizlikdə günahkar hesab edir, amma o özü nə qədər sədaqətli idi?
Bülbül öz canı qarşılığında tək bir şey istəyir, o da sevgisinə sona kimi sadiq olmaq, amma tələbə nəyinki sevgisinə heç gülünə də sahib ola bilmir. Hirsdən gözü dönmüş oğlan gülü küçəyə atır, hansı ki bu gül üçün bülbül canını vermişdi.
Bülbül ilk dəfə oğlana " mən qəlbimin əvəzində sənin üçün istədiyin gülü yaradacam " dedikdə oğlan düşünür ki, yəqin bülbül ağrı hiss etmir, onun üçün tək əhəmiyyətli olan nəğmə oxumaqdı, o aktyor kimi oynamağı bacarır. Halbuki oğlan yanılmışdı bülbül o qədər inanmışdı ki, tələbənin eşqinə " sevgi uğrunda bir bülbülün qəlbi çox kiçikdir " deyə düşünürdü.
" Fəlsəfə müdriklikdən nə qədər danışsa da, məhəbbət ondan müdrikdir".