Diğer haklar Için milli mahkemeler açmışız,
Aileyi bırakmışız medresenin elinde.
Bllmem niçin, kadınlığa ait işten kaçmışız.
Ya onun da bir emeği yok mu bu Türk ilinde?
Yoksa o mu Iğnesinden kanlı süngü yaparak
Haklarını pençemizden ihtilalle alacak?
(Ziya Gökalp, milletin her türlü yarasına merhem olan şiirleri ile tanınan bir vatanseverdir. Eserlerinde dile getirdiği çözüm önerileri ile Atatürk'ü de derinden etkilemiştir. Ulu Önderimiz, Gökalp'ın fikirlerine büyük saygı duymuş ve onu her zaman değerli bir aydın olarak görmüştür)
2. Hamid'in istibdadına boyun eğmeyi izzet-i nefsine ağır bulan Ziya Gökalp silahı kafasına dayayarak intihara teşebbüs etmişti. Abdullah Cevdet hadiseyi şöyle nakleder:
Diyarbakır münevverlerinden İsmail Efendi'nin evinde bir akşam oturuyordum. Bir genç hizmetçi geldi ve İsmail Efendi'nin kulağına bir şeyler söyledi. İsmail