Selamlar,
Ilber Ortayli'ya ait okuduğum ikinci kitap ile buralardayim. Öncelikle 19. Yy. sadece osmanlı coğrafyasi için değil tüm dünya için yeni bir cağın başlangıcıydı. Bu dönemde yönetim biçimleri değişmiş, klasik devlet anlayışı hızla çöküşe geçmişti. Peki ya neden ? Şöyle ki; bu dönem hızlı sanayileşmenin, teknolojinin dönemiydi. Birden bire bugün kullandığımız "global" tabiri bu dönemde anlam kazandı (elbette birden bire değil mübalağa yapıyorum).
Milliyetçilik akımının bu yüzyılı nasıl yakıp kavurdugunu da es geçmemek lazım. Halklar ulus devlet modelini benimsemeye başlayınca bir imparatorluk için tanzim(!) kaçınılmazdı elbet.
Şahsi fikrim (okumalarım yönünde şekillendi elbet) Osmanlı devletinin aslında bu modernleşme sürecinin üstesinden geldiği kanaatinde. Elbette uygulama da hayli sıkıntılar olmuş, elbette tepkiler olmuş. Fakat yüzyıllardır egemen güç olan bir imparatorluğun onca ulusu bir şekilde kendi bünyesinde tutmaya çalışma çabası ve dönemin devlet adamlari insanda takdir duygusu uyandırıyor.
Son olarak rahmetli Inalcık hocamin dediği gibi: "tanzimat dönemi meşrutiyeti, meşrutiyet ise Ataturk'u doğurmuştur" diyorum (bana sorarsanız bu cümle osmanlı modernleşmesinin anahtar cümlesidir).
Selametle.
İlber Ortaylı
