…ne yani dünya o kadar acı, vahşet ve zalimlikle tıka basa doluyken ağız dolusu gülmeye devam edebilir miyiz? Bir ıstırap bizim en yakınımıza kadar sokulmadı diye onu yok sayabilir miyiz? Dünyanın bütün feryatlarını duyan biri, başını çevirip gidemiyorsa erdemli bir keder ona yoldaşlık ediyor demektir.
Erdemli keder: Değiştiremediğim her kötülük karşısında kalbim hüzünle çarpar. Bir başkasının acısı, gücüm onu değiştirmeye yetmiyorsa, beni hayatın olağan neşesinden alıkoyar.
Elbette başkasının aynasında kendinize bakabilirsiniz. Hatta bu ayna normalde görmediğiniz başka yönlerinizi görmenize imkân sağlayabilir. Bu durum kendi başına kötü bir şey olmayabilir. Fakat baktığınız tek ayna, "bir başkasının aynası" ise orada bir şeyler yanlış gidiyor demektir. Çünkü o ayna boyu, eni, açısı, içbükey-dışbükey eğilimleri, parlaklığıyla kendi kültürünü, toplumunu, tarihini ve coğrafyasını anlatmak için inşa edilmiştir. O aynanın karşısına geçtiğinizde o tecrübenin, tarihin, hafızanın, geleneğin bir parçası olmadığınız için eğreti durursunuz.