Hiç kuşkusuz, Bergson'un "sezgicilik"i de "rasyonalizm" kadar bireycidir ve metafizik düşmanıdır. Her ne kadar "rasyonalizm"i eleştirse de, tamamen akıl-altı (infra-rationnelle) bir melekeye ve az çok hayal, içgüdü ve duyguyla karışmış ve oldukça kötü tanımlanmış hassas bir sezgiye seslendiği için, ondan daha aşağıya düşmüştür.
Sayfa 115Kitabı okudu
sezgicilik
Akıl ve deneyim ekseni üzerinde gelişen söz konusu bilgi tarzlarının yegane alternatifi, bilginin kaynağında sezginin olduğunu öne süren görüş olarak sezgiciliktir. Bu görüşün ise ideal temsilcisi Fransız düşünürü Henri Bergson'dur
Sayfa 57
Türk aydınına Bergson'u ve Freud'u tanıtan Mustafa Şekip Tunç, Paris'e gitmeden evvel Necip Fazıl'ın hocasıydı, dönüşte de ölümüne kadar şiirinin hayranı, yakın dostu ve Büyük Doğu'nun felsefe yazarı olarak kaldı. Bu sebeple Necip Fazıl'ın Bergson'a ve sezgicilik felsefesine ilgisiz kalmamış olduğu muhakkaktır.
Hayat, oluş, yaratma, hürriyet, evrim gibi kavramlarla hemen hemen aynı anlamlara gelen süre, bir hakikat alanı olarak belirlendikten sonra bu hakikat alanının bilgisinin elde edilme sorunu, önemli bir sorun olarak ortaya çıkar. Bu sorunun çözümünde, kendisine kadar bilgi konusunda yapılmış rasyonalist ve amprist açıklamaları, tahlilci ve kavramlara dayalı bilgi anlayışlarını eleştiren Bergson, böyle bir hakikat alanının bilgisini bize verecek olan bilme vasıtasının sadece sezgi olabileceğini söyler. Ayrıca içgüdü ve zekâ arasında yapmış olduğu ayrım ve her iki yeteneğin sağlamış olduğu bilgiler dikkate alındığında, bir sempati olarak düşünülen ve her türlü akıl yürütme ile dilin kelimeleri ve kavramlarının ötesinde, hakikati doğrudan kavramamıza imkân veren sezginin ortaya çıkardığı bilgide, bilginin aynı zamanda tecrübe içinde kalarak derin bir refleksiyon edimi olarak ortaya çıktığını ifade eder. Sezginin bir bilme metodu olarak kabul edilmesi, onun felsefesini yani süre felsefesini, sezgici bir felsefe daha doğrusu bir sezgicilik olarak tanımlamaya imkân verir. Böyle bir felsefe, doğal olarak bir irrasyonalizm olarak da adlandırılabilir. Çünkü aklın, hakikat alanı karşısında bu hakikat alanını tam olarak anlama ve bilme konusundaki acizliği ile sezginin aklın ötesinde bir bilme vasıtası olarak kabul edilmesi, onu irrasyonalist olarak nitelemek için tek başına yeterlidir.
Sayfa 6 - Say Yayınları e-kitap
Entüisyonizmin (sezgicilik) kurucusu olan Henri Bergson'a: '' Sen aklı yıktın hiç şüphesiz; fakat yine akılla yıktın! Metodun aklidir '' dediler. Yani aklın yıkılışındaki şerefi yine akla isnad ederek aklı yine tahta oturtmak istediler. O zaman Bergson şu cevabı verdi '' Eğer ben aklı akılla yıktımsa demek ki, aklın son durağı, nihai gayesi intihar ve aczini itiraf etmekmiş. ''
Sayfa 186 - GirdapKitabı okudu
