316 syf.
10/10 puan verdi
Düşünce biçimleri kendiliğinden mi gelişir, yoksa düşünce biçimlerini ortaya koyan asıl faktör beynin de gelişmesi ve değişmesi midir?
Yazar Torrey bu soruya cevap arayarak başlamış kitabına. Tabi bu felsefi soru üstüne düşünme şeklinden çok veriler, araştırmalar ve kaynağa dayalı olarak ilerliyor. Nihayetinde yazar, beynin gelişimiyle doğrudan
Kitap ilk önce bize beynin evrimini daha sonrada tanrı kavramının nasıl ortaya çıktığını anlatıyor. Kendinin bile farkında olmayan bir insansıyken beynin farklı bölgelerinin farklı zamanlarda evrimleşmesiyle nasıl modern homo sapiens oluşumuzdan bahsediyor.
İlk önce kendimiz hakkında düşünme becerisini, sonra başkalarının ne düşündüğünü düşünme beceresini ( zihin kuramı), ve daha sonra kendimizin kendimiz hakkında düşündükleri ile ilgili düşünme (içebakış) beceresini ve en son olarak kendimizi geçmişte ve gelecekte düşünebilme becerisini kazanarak modern homo sapiens oluveriyoruz.
Ve kendi geleceğimizi düşünme beceremiz kendi ölümlerimizi öngörmemizide sağlıyor. Ölen aile büyüklerini rüyalarda görme, onlardan yardım istemenin zamanla atalara ibadete dönüştüğünü, bu durumun fazlasıyla ritüel haline getirilip kutsallaştırıldığını,atalardan bazılarının zamanla gökyüzündeki tanrılar haline işte böyle getirildiğini anlatıyor.
Zamanla birçok kez şekil değiştiriyor bu durum tabi çok tanrılı ve tek tanrılı olarak.
Paralel evrim konusu özellikle ilgimi çeken konulardan oldu bu kitapta.Birbirlerinden habersiz yaşayan insansı türlerin nasıl birbirine benzer ve eş zamanlı evrimsel değişimler geçirmesinden bahsediyor. Sebebi aynı ortak atayı paylaşıyor olmamız.
Kitabın sonunda farklı birkaç tanrı kuramına daha yer vermiş yazar.
Tanrı fikri nereden geldi?
Tanrı fikri insanı her zaman cezbetmiştir. Tanrıların oluşturduğu inanç sistemleri, dinler, teolojik ürünlerin insan icadı olduğu düşüncesini tartışırız hep. Yapılan arkeolojik kazılar sonucunda ortaya çıkan binlerce yıllık antik metinlerden okuduğumuz tanrılar, neredeyse bütün dünya tarafından inanılan dinlerle oldukça benzerlik gösteriyor. Tek tanrılı inançların reddettiği antik tanrıların özellikleri, kıssalar, hikayeler neredeyse birbirinin aynısı. Din de kendi içinde evrim geçiriyor olabilir fikrini bizler daha yeni yeni benimsiyorken bu kitabın yazarı, dinlerin kökeninin insan beyninin evriminin bir ürünü olabileceğini çok net olarak açıklıyor. İlk homininlerin beyinleri gitgide büyüyüp daha soyut düşünebilme becerisine erişirken karmaşıklaşan hayatı anlamlandırabilmek için tanrıları yaratma ihtiyacı duydular. Zihin kuramı geliştikçe daha karmaşık inanç sistemleri yarattık. Tanrılar, gitgide karmaşıklaşan toplumsal düzeni etkileyebilmenin tek yolu olmasa da çok hızlı ve net sonuç veren bir yoluydu.
Kitapta din eleştirisi yapılmıyor, tanrı reddedilmiyor, herhangi bir inancın ya da inançsızlığın propagandası yapılmıyor. Sadece beynin evriminin tanrı inancındaki etkisini nörobilimsel olarak ortaya konuyor. Bu bakımdan inançlı inançsız herkesin tereddütsüz okuması gerektiğini düşündüğüm bir kitaptı. Okuması anlaması kolay, düşündürücü, akıcı bir kurgu-olmayan bir kitap…
Her kütüphanede olması gerekenlerden bir kitap. Titiz bir araştırmanın ürünü. Dinlerin, ilk insansılardan bugüne insanın kendi evrimiyle nasıl evrilip var olduğunu kronolojik bir sırayla yazıyor. Okurken (zaten içten içe bildiğim(iz)) bir konuyu "Dinlerin Ortaya Çıkışı") aşırı keyifle öğrenebileceğiniz eser. Yazar, son derece yansız; -ki bu son derece tutturulması zor bir beceridir- objektif ve titizlikle hazırlamış. Kitap öpülüp zevkle okunmuşlar rafına terfi etmiştir.
Tavsiyedir.
Binlerce yıldır cevaplar için peşinden koştuğumuz sorularımız var. Bu soruları kimi zaman isterik, kimi zaman biz farkında olmadan elde ediyoruz. Bunların içerisinde en kadim olan soru "Neden?". Hatta çoğaltalım ve buna;"Nasıl?" sorusunu da ekleyelim. Bu soruları felsefede "Arkhe?" olarak başlatıp günümüzdeki
Bir arkaik insan meselesi daha! Ama biraz farkla; beynin -büyüklüğü, beyin alanları, bağlantı yollarının- evrimsel süreçle nasıl geliştiğini ve bu süreçte oluşan zeka, özfarkındalık, içebakışçı benlik ve otobiyografik bellek (geçmiş, şimdi ve gelecek ile ilgili düşenceleri bağlantılayarak gelecek ile ilgili plan yapabilme becerisi) gibi yetilerin kademeli olarak nasıl oluştuğu, yine kademeli olarak kolay anlaşılır şekilde gösterilmiş. Hatta bu yapılırken, evrimsel gelişimin aynı zamanda bizi "insan" yapan yetilerin yakın zamanda yani en son gelişen beyin bölgeleriyle bağımlı olduğunun sunulması da heyecan verici.
Peki, bir bireyin bebeklikten yetişkinliğe ilerlediği süreçte kazandığı yeteneklerin ilerleyişinin, evrimsel süreçle gelişen beyin alanlarıyla ve bu süreçte edinilen becerilerin gelişimiyle paralellik gösterdiğinin öne sunulması? Daha da heyecan verici...
Tüm bu kademeli olarak muhteşemliğe doğru ilerleyen yetilerle birlikte, biz olan yani Modern Homo Sapiens'in ilk inançlarına yönelik tespit ve kanıtların, yaklaşık 6500 yıl öncesinden itibaren şimdiki inançlara ne kadar benzediği görülen inançların varılığını görmek de gerçekten sarsıcı.
Seçilimin ve paralel evrimin de yine sahneye çıktığını görüyoruz. Daha önce başka kaynaklarda canlıların, kültürlerin, dilin (hem anatomik hem de iletişim olan şekliyle) ve inançların farklı yerlede birbirinden bağımsız nasıl paralel evrimle ilerlediğini görmüştüm. Ancak burada inançlar üzerindeki rolü de başarılı bir şekilde gösterilmiş.
Yeni bir bakış açısı kazanmaktan korkanlardan değilseniz...