Lagün
Lagünler deniz ya da okyanus gibi büyük su kütlelerine bağlantısı olan sığ göllerdir.
Sayfa 69Kitabı okudu
Terli Ayaklar Neden Peynir Gibi Kokar?
Ayak temizliğine ne kadar özen göstersek de biraz da
olsa koku oluşmasının kaçınılmaz olduğunu ayak
anatomisini inceleyerek anlayabiliriz. Her santimetrekaresinde 600 ter bezi olan ayaklarımızın terleme potansiyeli koltuk altlarımızınkinden bile fazla. Ter normalde kokusuz bir sıvıdır. Ancak içeriğindeki glikoz, tuz, vitamin ve
amino asitler terli vücut bölgelerinde yaşayan bakteri kolonileri için tam bir ziyafet anlamına gelir. Terli besi ortamında yaşamsal faaliyetleri artan bakterilerin bazıları kokusu rahatsız edici olan maddeler üretebiliyor.
Ayaklarımızda yaşayan üç bakteri türü bu tip kokulardan sorumlu. Birçok peynir türünün olgunlaşmasını sağlayan Brevibakterler aynı zamanda insan cildinde de yaşıyor.
Ölü deri hücrelerini parçalayarak hayatta kalan bu bakteriler sindirim ürünü olarak S-metil tiyoester molekülleri
sentezleyerek peynirimsi bir koku oluşmasına yol açıyor.
Deri yiyen bir diğer bakteri Stafilokok epidermidis, ürettiği izovalerik asit ile peynir-sirke karışımını andıran bir
koku ortaya çıkmasına neden olurken, propiyonik asit bakterilerinin ürünü olan ekşi kokulu asit de peynir benzeri kokuya katkıda bulunuyor. Ayakların peynir gibi kokması çoğu insan için rahatsız edici bir durum olsa da bütün
canlılar bu kokudan rahatsız olmuyor. 2006’da hem limburger peynirinin hem de terli ayak kokusunun sıtma hastalığını yayan anofel cinsi dişi sivrisinekleri eşit ölçüde çektiğini gösteren çalışmasıyla Bart Knols biyoloji alanında
Ig Nobel Ödülü’nü aldı. Ig Nobel Ödülü insanları güldüren, ardından da düşündüren en iyi araştırmalara verilen
bir ödül.
Sayfa 65 - Tubitak YayınlarıKitabı okudu
Güneş Kremleri Bizi Nasıl Korur?
Güneş ışınımı (radyasyonu) farklı dalga boylarında yayılır. Dalga boyu görünür ışıktan daha kısa
olan morötesi (Ultraviyole, UV) ışınlar Güneş’in cildimize verdiği zararın kaynağıdır. Ultraviyole ışınım, dalga boyuna göre UVA (315-400 nanometre), UVB (280–
315 nm) ve UVC (100-280 nm) olarak üç sınıfta incelenir.
Bunların en zararlısı dalga boyu
Sayfa 64 - Tubitak YayınlarıKitabı okudu
Mercan resifleri tüm denizel ekosistemler
arasında en fazla biyoçeşitlilik barındıran ekosistemler. Okyanuslardaki türlerin
dörtte birinin beslenme ve barınma için
resiflere muhtaç olduğu tahmin ediliyor.
Resiflerin kapladığı küçük alan (okyanus yüzeyinin yüzde birinden daha az) göz önüne alındığında bu hayli çarpıcı bir oran. Barındırdıkları zengin biyolojik çeşitlilikten
dolayı denizlerin yağmur ormanları olarak da tabir edilen
mercan resifleri günümüzde insan faaliyetlerinden kaynaklı tehditlerle karşı karşıya.
Tubitak YayınlarıKitabı okudu
E-atık Sorunu Büyüyor
Hemen hemen her ürünün akıllı hale geldiği ve elektronikleştiği bir çağda artık kullanılmayan ürünler büyüyen
bir e-atık dağı oluşturuyor. Sadece 2016’da ortaya çıkan
e-atıkların arasında, toplam değeri 300 milyar lirayı geçen malzeme bulunduğu tahmin ediliyor. Öyle ki her yıl
madenlerden çıkarılan altının bile %10’u e-atık haline geliyor. Devasa boyutlardaki e-atıkların küçük bir kısmı geri dönüştürülebiliyor. Hindistan ve Tayland e-atık geri dönüşümünden önemli kazanç elde ediyor, ancak bunun da
bir bedeli var. Yeterince denetlenmeyen geri dönüşüm işlemi çok fazla zararlı maddenin doğaya salınmasına neden oluyor ve içme suları kirleniyor. Bu gibi nedenlerle
Çin atık ithalatını yasakladı. Bir taraftan e-atıkların geri
dönüştürülmesi, diğer taraftan bu dönüşüm işleminin belirli kurallara göre yapılması gerekiyor. Türkiye dünyada
e-atık üreten ülkeler listesinde 17. sırada. İsveç’te geri dönüşüm oranı %60’ın üzerindeyken Türkiye’de bu oran %5
civarında.
Sayfa 49 - Tubitak YayınlarıKitabı okudu
ABD’de uzunluk ölçüsü olarak metre yerine yard, feet ve inç;
kütle ölçüsü olarak kilogram yerine pound ve ons gibi metrik olmayan ölçü birimlerinin kullanılması dikkatinizi çekmiştir.
Peki, ABD’de bu ölçü birimlerinin kullanılmasında
Karayip korsanlarının da payı olduğunu biliyor muydunuz?