Yunanistan ile Türkiye arasında zorunlu nüfus mübadelesi...30 Ocak 1923'te imzalanan anlaşma, etnik temelin tanımında dini kullanıyordu. Sonuçta Ortodoks kilisesine bağlı olan 1.100 bin eski Osmanlı vatandaşı Yunanistan'a göç ederken, genelde Makedonya ve Girit'te yaşayan 380 bin Müslüman Türkiye'ye geldi. Rumların birçoğu daha anlaşma irnzalanmadan kaçmıştı ama Orta Anadolu'da Karamanlı olarak bilinen Türkçe dilli Rumlarla, Karadeniz kıyısında ve başka bölgelerde yaşayanlar da kendilerine yeni bir vatan aramak zorunda kaldılar. Batı Trakya' daki Müslümanlarla, Büyük Savaş'ın bitiminden önce İstanbul sınırları için de yaşayan (yerleşik) Rumlar bu göçten muaf tutuldular. Ama yaklaşık 150 bin Rum'un ya kendi isteğiyle ya da zorunlu olarak eski Osmanlı başkenti ve çevresini terk etmesiyle bölgenin karakteri geri dönülmez bir biçimde değişti...
Zorunlu takas süreci Türklerden çok Rumları etkilerken, Bulgaristan, Yugoslavya ve Romanya gibi diğer Balkan ülkelerinden göç edenlerle de Türkiye'nin nüfusu arttı(1935 sayımı 960 bin Türk'ün yabancı ülkelerde doğduğunu gösteriyor.
Bunlardan 370 bini Yunanistan, 227 bini Bulgaristan, 158 bini Yugoslavya, 70 bini Sovyetler Birliği sınırları içinde kalan topraklar ve 62 bini Romanya' dan gelmişti).
Sayfa 454 - Remzi Kitabevi.