"Atatürk kurucumuzdur", "Atatürk 20.yüzyılın büyük devlet adamıdır" gibi devamlı kullanılan klişelerimiz var. Bunlar doğrudur ama elzem olan bazı sloganları maalesef kullanmıyoruz. Birincisi Atatürk, Türkiye Mareşali'dir. Büyük bir mareşaldir çünkü başka mareşalleri takdir etmeyi bilmiştir. Büyük mareşaldir çünkü sivil hayata geçmeyi bilmiştir. Bunlar onun en büyük özelliklerindendir. Büyük ve yaratıcı adamlar bu geçişleri kolaylıkla yaparlar.
İkincisi Atatürk bir organizatördür. Hem askeri alanda hem de politikada başarı göstermiştir. Büyük bir devlet adamı olduğunun göstergesi olarak monarşiyi Cumhuriyet'e dönüştürmüş ki bu gerçek bir inkılabtır. Bu büyük inkılabı başka hangi inkılablarla besleyebileceğini de bilmiştir. Cumhuriyet'i ilan etmiş olsa bile eski vagonda gitmeye devam edebilirdi. Ancak böyle yapmamıştır ve dolayısıyla kendisinden "Halaskargazi", "Gazi Paşa", "Gazi Mustafa Kemal Atatürk", "Gazi Paşamız" unvanıyla bahsedilmesi uygundur.
''Büyük adam olabilmek için okumak, öğrenmek lazımdır.''
Ali Rıza Efendi'den oğlu Mustafa Kemal'e
İlber Ortaylı
Karanlık ve Cehaletten Mazhar-ı Hürriyet'e
Mustafa Kemal’in yurdunu modernleştirmek ve halkçı bir rejim kurmak konusundaki azmi ve fikirleri bu yıllarda ' olgunlaşmıştır.
1914 Mayısı’nda Sofya yakınlarındaki Lülin Dağı’na yapılan bir gezide, bir Bulgar yurttaşıyla (A. Graziani) yaptığı konuşma ilginçtir. Mustafa Kemal bu konuşmada çizdiği programı Cumhuriyet Türkiyesi’nde gerçekleştirmiştir. Mustafa Kemal Graziani’ye şöyle demiş:
“ Türk milletinin fevkalade meziyetleri vardır, Fakat ne yazık ki onu karanlık ve cehalet içinde bırakıyorlar. Millet pratik bir şekilde modern maarife susamıştır.
Rejim, iktisadi hayatın hiçbir cephesinde millet ve devletin faaliyet göstemesine müsaade etmiyor. Hâlbuki Türkiye’nin nefes alması, ilerleyebilmesi ve mazhar-ı hürriyet olması için her şeyden evvel Türk milletinin maneviyatını yükseltmek ve onu taassuptan kurtararak faal bir kudret iktisap etmesine çalışmak lazımdır. Millet cahil dervişlerin elinden tahlis olunmalı ve bunların yerine iyi tahsil görmüş, laik profesörler getirilerek işin başına geçirilmelidir.
Hülasa, milletin daha pek çok şeye ve inkılablara ihtiyacı vardır. Millet aile ve toplum hayatında doğu düşünce tarzından sıyrılmalıdır. Türk halkının gerçeği görüp kavrayabilmesi için pek çok büyük reformlar gerekir.”
FİZAN'IN HİKAYESİ
Aslında Trablusgarb, bizimkiler için bir sürgün yerini de barındıyordu: Fizan... Dilimize bir deyim olarak da yerleşen Fizan, buradadır. II. Abdülhamid döneminde burası sürgün yeriydi. Buraya giden sürgünler, yani Jön Türk takımı bir yerden sonra üstlerinde büyük bir baskı olmadan geçiniyor. Türkiye tarihçiliğinde popüler bir isim olan Yılmaz Öztuna değinmiştir: Trablusgarb Mevkii Kumandanı Recep Paşa bunları koruyor ya da korur görünüyor, takip ediyor, bir süre sonra da kaçmalarına göz yumuyor yâ da aflarına aracılık ediyor. Onun için sevilirdi ve İttihatçılar Recep Paşa’yı II. Meşrutiyet’ten sonra Harbiye Nazırı yaptılar. Mesela Trablusgarb divan âzâsının eşi Zeyneb Hanım buraya sürgüne gönderildi diye Kraliçe Victoria ve Kaiser, Wilhelm'e “Kocama sahip çıkıp affettiriniz” diye mektup yâzmıştır. Trablusgarb yani Fizan dediğimiz bölgeye bakacak olursak Fizan’ın bir yakıştırma ve aslında güneydeki sancak olduğu görülür. Fizan sürgünü, bizim hürriyet edebiyatında çok yer tutar. Adeta Rusya’nın Sibiryası gibidir.
Sayfa 84
'Büyük adam olabilmek için okumak, öğrenmek lazımdır.''
Ali Rıza Efendi'den oğlu Mustafa Kemal'e
Sayfa 39 - Kronik YayınlarıKitabı okudu
