Paralel Evrenler
Evrenimizin doğuşuna ve ona hükmeden tuhaf, karanlık enerjinin doğasına kafa yordukça görüyorum ki, bildiğim her akla yatkın teori, görünür evreni yaratan Büyük Patlama'nın eşsiz olmadığını söylüyor. Oralarda biryerlerde çok sayıda, hatta belki de sonsuz sayıda evren olabilir ve ben bu satırları yazarken bile bazıları Büyük Patlama'yı yaşıyor, bazıları ise çoktan Büyük Çöküş'ü deneyimlemiş olabilir. Felsefi açıdan bakarsak, belli bir başlangıca, ama belirsiz bir sona sahip evren düşüncesini yeterince tatmin edici bulmayanlar için şu, güzel bir haber olabilir: "Metaevren" de (metaverse) ya da "çoklu evren"de (multiverse) herşey, zaman içinde çok daha homojen görünebilir.
Ama felsefe bir yana, nedensel olarak birbiriyle bağlantısız çok sayıda evrenin -hiçbir zaman doğrudan iletişime giremeyeceğimiz, dolayısıyla sonsuza dek "doğrudan ampirik doğrulama"nın sınırları dışında kalacak alanların- varlığını düşünmek, kendi evren anlayışımız üzerinde önemli bir etki yaratabilir. Onların varlığı, kendi evrenimizin beklenmedik bazı özelliklerini açıklamamıza da yardımcı olabilir, çünkü temel özellikleri birbirinden ayrılan, sonsuz sayıdaki farklı evrene sahip bir meta-evren söz konusu olduğunda, bizimki gibi bir yaşam, yalnızca belli özelliklere sahip evrenlerde ortaya çıkabilir.
NTV Yayınları - XCII. Lawrence M. Krauss
Evren hep vardıysa ve Büyük Patlama onun bir parçasıydıysa; ya Evrenimiz var olan tek evrendi ya da kendi Büyük Patlamalarından diğer evrenler de ortaya çıkmıştı. Çoklu evrenler (multiverse), kendi evrenimize ek olarak birçok evrenin var olduğu bir kozmosla ilişkili bir isimdir. Bu senaryoda, her biri kendi evrenini oluşturan birçok farklı genişleyen bölge olabilir.Bu beni bir üsttekinin yol açtığı son felsefi sorgulamaya getiriyor: Acaba böyle bir çoklu evren var mı? Mevcut fizik kuramları, çoklu evrenlerin olası olduklarını; özellikle bugünlerde formüle edilen kuantum kütleçekim kuramlarında birçok olası çözümün verildiğini öne sürmektedir. Bu hesaplamalar ayrıntılı incelemeye yeter mi derseniz, başka girilemez evrenlerin var olması gerektiği hususunda bahse girebilirim. Peki, onlara niçin ulaşılamaz? Fiziksel yasaların ve güncel teknolojinin sınırlamalarını bildiğimiz dikkate alındığında, onların orada olmadıklarına karar vermek hem mecazi hem de genel anlamda öngörüsüzlüktür. Dünyamız hakkında hiçbir şey, bir çoklu evrenin varlığıyla bağdaşmaz değildir.
Sayfa 52Kitabı okudu
Çoklu evrenler (multiverse)
Our universe, extending immensely far beyond our present horizon, may itself be just one member of a possibly infinite ensemble. This 'multiverse' concept, though speculative, is a natural extension of current cosmological theories, which gain credence because they account for things that we do observe.
#53353603
Çoklu evrenler (multiverse)
#53353603
Let us recognize these speculations for what they are. They are not physics, but in the strictest sense,
metaphysics. There is no purely scientific reason to believe in an ensemble of universes. By construction these other worlds are unknowable by us. A possible explanation of equal intellectual
respectability – and to my mind greater economy and elegance – would be that this one world is the way it is, because it is the creation of the will of a Creator who purposes that it should be so.
Çoklu mu Evren?
Ateist anlayışı benimseyenler, gözlemcinin kendini var eden koşulları gözlemesinin seçici etkisiyle tasarım delilinden kaçılamayacağını anlayınca, bu yaklaşımlarını “sonsuz evrenler veya çok-evrenler (multiverse) senaryoları” ile birleştirme yoluna gitmişlerdir. Buradaki amaç olasılıklarla ilgili ortaya çıkan sorunu, düşük olasılıkları sonsuza veya çok daha büyük bir kümeye kıyaslamak suretiyle önemsiz göstererek aşmaktır: Çok-evrenler varsa, bu evrenlerden biri olan bu evrendeki hassas ayarlara şaşırmamız gerektiği, çünkü çok-evrenlerden birinde bu olasılığın gerçekleşmesinin muhtemel olduğu söylenmeye çalışılmıştır.
Richard Swinburne bu hususta şöyle demektedir: “Evrenimizin düzenliliğini açıklamak için bir Allah yerine sonsuzca başka evren varsaymak, mantıksızlığın en üst düzeyi gibi görünüyor.”
Çoklu evrenler (multiverse)
Aslında bu çokluevrenler kendiliklerinden fizik yasasından doğarlar. Onlar bilimin öngörüsüdür. Her evren pek çok olası geçmişe ve şimdiki zaman gibi yaratılışından çok sonraki bir zamana karşılık gelen pek çok olası duruma sahiptir. Bu durumların çoğu bizim gözlemlediğimiz evrene hiç benzemeyecektir ve herhangi bir yaşam formunun varlığı için hiç uygun olmayacaktır. Sadece çok azı bizim gibi canlıların varlığına izin verecektir. Böylece bizim varlığımız, bu uçsuz bucaksız evrenler dizisinden yalnızca varoluşumuza uygun olanları seçecektir. Kozmik ölçekte biz her ne kadar çelimsiz ve önemsiz olsak da, bu seçim bizi bir anlamda yaratılışın tanrıları kılmaktadır.
#53353603
#53354415
#34004300
