Türkiye’de uzun yıllar çalışmış İngilizce istihbaratçı Wyndham Deedes’e göre,İngiliz Yüksek Komiserliği’ne Mustafa Kemal’in İstanbul’daki hükümete rağmen Anadolu’ya gitmek üzere olduğuna dair istihbarat gelmişti.Deedes’ten,gece yarısı vakit kaybetmeden Sadrazam Ferid Paşa’ya uyarmasını istemişlerdi.Deedes, Ferid Paşa’ya gitmiş,söylenenleri aktarmıştı.Ferid Paşa ona,alçak sesle,”Ekselansları,çok geç kaldınız.Kuş uçtu”demişti.
Mustafa Kemal’in hareket ettiği günün gecesi,Damat Ferid,İngiliz Yüksek Komiseliği’ni ziyaret ettikten sonra padişahın Mustafa Kemal’in güvenirliğine dair fikrini değiştirdiğini söyler.Yüksek Komiserlik de Mustafa Kemal için yakalama emri çıkartır.Ancak işgal ülkeleri temsilcileri arasındaki anlaşmazlık yüzünden bu emir uygulanmaz .
Sayfa 190Kitabı okudu
Sultan Vahideddin ile birlikte vatanı terkederek San Remo'da vefat eden husûsi doktoru Reşad Paşa bir Fransız gazetesinde neşrolunan hatıratında aynen şöyle demektedir:
«Kendisi mühim anlarda bir kaç defa baygınlık geçirmiş ve derhal müdahaleye lüzum hâsıl olmuştu. Bunlardan bir tanesi, Sevr Muâhedesi şeriâtini ve metnini tetkik için teşekkül eden Şûra'yı Saltanat'a riyâset etmek üzere Muayede Salonu'na girecekleri anda vuküa gelmişti. Sadrazam Damat Ferid Paşa, uzun süren ve telâşı mücib olan baygınlıktan sonra içtimâin te'hirini istemiş, fakat Pâdişah, muvafakat etmemişti. Diğer bir baygınlık da, General Harington'u davet ederek bir gece içinde Malaya Zırhlısı ile Istanbul'dan müfârakat kararının İngiltere devletince kabul edildiğinin Yaver Hamdi Paşa tarafından arzı sırasında vukâa gelmişti.»
ah sultanım...
Mustafa Kemal Paşa'nın Vahdettin tarafından verilen idam fermanı
Kuvayı Milliye adı altında çıkardıkları fitne ve fesatla, anayasaya aykırı olarak halktan zorla para toplamak, asker almak, bunun aksine hareket edenlere işkence ve eziyet ederek sehirleri yakıp yıkmaya kakmak suretiyle iç güvenligi bozanların tertipçisi oldukları iddiasiyla haklarında dava açılan, üçüncü ordu müfettişliginden alınarak, askerlik mesleğinden çıkartılmış bulunan Selanikli Mustafa Kemal Efendi, eski 27. Fırka Kumandanı Miralaylıktan emekli Istanbullu Kara Vasıf Bey, Eski 20. Kolordu Kumandanı Mirliva Salacaklı Fuat Paşa ile eski Vaşington elçisi ve Ankara milletvekili Midillili Alfred Rüstem ve sıhhiye eski müdürü İstanbullu Doktor Adnan Bey ile Üniversite Batı Edebiyatı eski öğretmeni Halide Edip Hanım'ın, ayrıntıları 11 Mayıs 1336[1920] tarihli ve 20 numaralı karar tutanağında yazılı olduğu üzere, Mülkiye Ceza Kanunu'nun kırk beşinci maddesinin birinci fıkrası delaletiyle, elli beşinci maddesinin dördüncü fıkrası ve elli altıncı maddesi uyarınca, sahip oldukları askeri ve mülki rütbe ve nişanlarla, her türlü resmi unvanlarının kaldırılmasına ve idamlarına, halen firarda bulunmaları dolayısıyla kanun hükümleri gereğince mallarının haczedilerek, usulüne göre idare ettirilmesine dair İstanbul bir numaralı sıkıyönetim mahkemesi tarafından gıyaben verilen hüküm ve karar, ele geçirildiklerinde tekrar yargılanmak üzere tasdik edilmiştir.
Bu Padişah Buyruğu'nu yürütmeye Harbiye Nazırı görevlidir.
24 Mayıs 1336 [1920]
Sadrazam ve Harbiye Nazin Vekili
Damat Ferid
Sayfa 204Kitabı okudu
Tarihte, Damat Ferid Hükümeti'nin yaptığı gibi, peşinde koştuğu amaca erişebilmek için anayasa düzeninin yerine Saray'ınkini geçirmekten daha büyük bir vatana ihanet suçu görülmemiştir.
Sayfa 47Kitabı okudu
Prof. Cemil Koçak, "Bazen Milli Mücadele'nin İstanbul ile Ankara arasında bir iç savaş şeklinde gerçekleştiğini düşünenler oluyor. Fakat Damat Ferid Paşa'nın kurduğu hükûmetler dışında aslında Milli Mücadele döneminde Ankara ile Istanbul hükümetleri arasında düşmanlıktan çok yakınlık vardı. Rejim değişmiş olabilirdi ama devlet aynı kalmıştı" diyor.
Sayfa 333Kitabı okudu