Diderot'un Sefaleti

Eser bir Diderot girizgahıdır... Kim bu sefalet ile kıvranıp düşüncesiyle didinip durmuş adam? Diderot iğneleyici üslubuyla kendinin ve erdemli olmanın yandaşıdır. Sefâlet içinde, sefilliğine aldırmadan yazmağa devam etmiştir. Neşesi Epikuros bahçesinde Tanrıyla köşe kapmaca oynar gibidir. Tanrısallıkla alay eder. Sonundaysa; uğraşılmaya değmeyecek bir dogma olarak dışlar atar. Yoksulluğunu bile alaya alır. Ve sefilliğinin ardıllarının kendine iştirak etmesinden hiç gocunmaz. İçkin ve yaşamsallıkla devamlı tefekkür halinde, her yöne düşüncesiyle saldırır. Ezcümle kendisininde belirttiği gibi: ''Düşüncelerim benim orospularımdır.'' Yakın dostu ve kendisi gibi Ansiklopedistler arasında yer alan, Matematiği sevmesiyle mizansen üslubuyla D'Alembert ile olan diyalogları, tam manasıyla diyalektik bir ortamı salık verir. Tefekkürün de ise, ne uyuklamaktan uyanır Diderot'un? Bugünün bilim başlığı altında sorgulanan ve o yöne temellenmesine yoğunlaşan düşünceler ile haşır neşirdir. Satürn'ü düşleyen bir göçebedir... Darwin'in hayvanlar ile münakaşa ettiği yerde: O da bir çemberden koparak evrimleşme düşüncesine; dönüşüm (Metamorphosis) olarak işaret etmiştir. Belki de madde demek; Diderot için Lucretius'un gövdesi gibidir. Evrenselliğiyle, dogmaları alaya almasıyla, müzik-bilimci ya da sanat eleştirme gibi; her alandan kendi döneminden, kendi başına çıka-gelen bir düşünürdür.

DiderotAndre Eresson · Evrensel Kültür · 199414 okunma