Sözün kısası, ihtiyar Matthew Maule sihirbazlık suçuyla idam edilmişti. Bu bize, daha başka şeylerle beraber, şunu da öğretiyor ki, nüfuz sahibi sınıflar ve halka önderlik etmeyi üzerlerine alanlar, en çılgın halk kütlelerinde görülen bütün çılgın hatalara aynen düşebilirler. Din adamları, hakimler, devlet adamları -günün en akıllı, en sakin, en dindar adamları- darağaçlarını kuşatanların en ön safında idiler; bu kanlı işleri en çok onlar alkışlıyor, ve feci şekilde
yanıldıklarını da en son kabul eden onlar oluyordu.
Sistemdeki çarpıklığın ironik göstergelerinden biri, laik diye tanımlanan bir devlet düzeninde Diyanet İşleri Başkanlığı gibi bir kurumun bulunması ve bu devasa kurumun sembolik anlamının neredeyse Türk Silahlı Kuvvetleri kadar ağırlık taşıması; ama diğer taraftan da din ve diyanetin hemen her fırsatta istiskale konu olmasıdır.
devlet gayrimüslimlerin din işleri ile ilgilenmezdi bu görev Cihan patriğine ve ruhban sınıfın eyaletlerdeki teşkilatına bırakılmıştı yeni kiliselerin yapımı yasaktı fakat mevcut kiliselerin bakım ve onarımına izin veriliyordu
Diğer yandan, kimi katılımcılar laiklik bahsinde İslam'ın yaşamın her alanını kuşatan bir din olduğuna, bunun dışında bir yaşam tarzının da olamayacağına vurgu yapmışlardır. Yani bu katılımcılara göre vatandaşlık projesi dinden bağımsız bir biçimde gerçekleştiremez, İslam'a göre din ve devlet işleri birbirinden ayrılamaz. Bir katılımcı bunu açıkça ifade etmiştir:
"Bi kere şu var. Değil, Türkiye laik! Yani laiklik zaten varsa bile laiklik dediğimiz şey bizim ruhumuza aykırı bir şey; çünkü İslamiyet bir insanın, bir Müslüman'ın yirmi dört saatini ayarlıyor. Sabah kalkın yüzünüzü yıkayın diyor, yüzünüzü yıkamadan sokağa çıkmayın diyor, duanızı edin diyor, ailene bunu davran diyor, şunu et diyor, bunu yap, bunu yap... Zaten insanları belirli bir kalıba sokuyor, yani din bir kurallar çerçevesinde olduğu zaman laiklik bize zaten, laiklik hani cumhuriyet gibi laiklik de bize tepeden inmiştir. Yani anlatabiliyor muyum?" (Denizli, erkek, 30)
