Bir At Bara Girmiş… Ben de hemen söze giriyorum. Kitap, Dovaleh adlı bir showmanin stand-up gösterisi. Mikrofonu alıp konukları selamladığı an başlıyor, kapanış sözleriyle bitiyor. Fikir olarak şahane, keşke öyle kalsaymış :( Mizah anlayışının zekaya göre farklılık gösterdiği düşünülürse zaten salt beğeni pek mümkün görünmüyor. Ben okurken tereddütte kaldım. İhtimal ki: 1)Ben bu ince esprileri anlayamayacak kadar “kalın”ım. 2)Şükürler olsun ki ben bunlara gülmeyi 10 yaşımda bıraktım. Yazar tasvirleriyle moda sokabiliyor . Kendimi loş ışıklı bir barda içkimi yudumlayıp Dovaleh’i dinlerken hayal edebildim. Ama maalesef, bayat üstüne bayat espriler, fıkralar peş peşe patladıkça hesabı ödeyip kalkmak istedim cidden. Neyse eleştiriyi de tadında bırakmak lazım diyorum, gidiyorum.
Kitabın daha ilk sayfasında, kendinizi hikayenin kollarına bırakmadan yazar hakkında bilgilendirmeyi okuduğumda, nasıl bir kitabın beni beklediği az çok tahmin etmiştim açıkçası. Yazar hakkındaki şu cümleyi aktaracağım size. "Muhalif ve barışçıl duruşuyla öne çıkan Grossman, bugün İsrail ve dünya edebiyatının en önemli ve saygın figürleri
Geçmişinde pek çok şey yaşamış bir adamın, dramını, en çok ait hissettiği yerde anlatması üzerine yazılmış bir kitap. Kendi tecrübelerinize yakınsa kitabı okumak size farklı bir bakış açısı sunabilir ama bana, kültürel ve tarih anlamında Dovaleh ve ailesinin başına gelenler tanıdık gelmedi. Özellikle Yahudi tarihini ve kültürünü bilmediğim için. Kitaba çok sığ kaldım okurken de keyif almadım. Bir an önce bitirmek için uğraştığım bir kitap oldu. Benim için tek ilgi çekici karakter hakimdi, sanırım onun öyküsünü okumak beni biraz daha dahil ederdi kitaba.
Çeviri harikaydı. Gerçekten böyle zor bir metini çevirmek için çok emek harcamak gerek.
Öncelikle sıkıcılığıyla ödül almış bu kitabın incelemesini yaparken söylemek istediklerimi nasıl anlatsam bilmiyorum. O kadar berbat espriler yapıyordu ki Dovaleh G. kendimi barda onu dinlerken ve sıkılırken buldum. Kalkıp gitmek istedim. O yüzden kitabı hızla okuyup bitirdim. Net olarak söylüyorum berbat bir eserdi. Bar bir at girmemiş eşşek girmiş sanki...
Bir At Bara Girmiş romanı da bir stand-up’çının bir akşam sahnede neler anlattığı üzerine kurgulanmış. 'Hayatımı anlatsam roman olur' klişesini David Grossman stand-up’çıya yükleyerek sahnede denemiş ve olmuş. Dovaleh adında gözlüklü, bacaksız ve paspal birinin İsrail’in Natanya şehrinde, ağustos ayında bir gece kulübünde sahneye çıkmasıyla başlıyor roman. Kırk yıl önceki arkadaşı bölge mahkeme eski yargıcı olan Avishai Lazar’ı gösterisini izlemesi için telefonda ikna etmesinden sonra roman yargıcın ve Dovelah’ın anlatımlarıyla ilerliyor. Yargıç romanın sonuna kadar neden ısrarla çağrıldığını anlayamıyor. Gösteriyi izlerken gözlemlerini aktarması romanın bel kemiğini oluşturuyor zira mekânın atmosferini okuyucuya hissettiren yargıcın dili oluyor. Gerilimi, heyecanı, coşkuyu, çöküşü seyircilerden ve Dovelah’tan okuyan, anlatan yargıç kulüpteki nabzı çok iyi yakalıyor.
1954 yılında Kudüs'te doğan David Grossman, barış aktivisti olarak biliniyor.Oğlunun askerlik yaparken ölmesi bile onun barıştan yana tavrını değiştirmemiş.İsrail politikalarını eleştiren David Grossman'nın İsrail ideallerine sadık biri olmadığı için devlet fonu alamayacağını açıklamış.David Grossman "sadakatim, sanatımdır" diyen,
Farklı bir okuma deneyimi oldu benim için. Kitap bitene kadar sevip sevmediğime asla karar veremedim. Dovaleh adlı showman ın stand-up gösterisinden oluşuyor. Mikrofonu alıp seyircileri selamlamasıyla başlıyor hikayemiz. Fakat kitabı bir talk show okuyor gibi düşünmek ve espirilerini eleştirmek yanlış olur. Asıl yolculuk Dovaleh’in çocukluğuna kadar indiğimiz derin psikolojik süreç oluyor. Kitabı okurken her hikayede acaba şimdi ne anlatmak istedi diye derin düşüncelere dalsamda akıcılığı yavaş ve sıkıcı bir kitaptı. Okuduktan sonra bana ne kazandırdığını sorguladım. Hoşuma giden tek yanı üzüntülerimizi, acılarımızı, dertlerimizi, bağırmadan da isyan etmeden de dışavurum yapabileceğimiz bir yol olmuş. Onca yalnızlığa rağmen görülmeye duyulmaya değer o kadar çok şey var ki gözden kaçırdığımız. Bir nebze farkındalık oluşturuyor.
Var olmak bütün olmak için yeterli mi?
Dovaleh G. tüm görkemiyle sahnede,karşısında sabırsız gözler var onun söyleyeceği tek kelimeyi bekleyen. Öyle mi sahiden?
.
Ne görkemli bir duruş onunkisi ne de seyirciler heyecanlı çocuk gibiler. Gülüş alışverişi yapmak niyetindeler. ‘Paramı verdiğimde beni güldürmek zorundasın Dovaleh’. Öyle mi sahiden?
.
Kafasında oluşturduğu satranç tahtasında ilerliyor kahramanımız bazen baş üstü yürüyor. Çünkü hayat bazı şeyleri ciddiye almak için çok kısa. Hatta insanların size bilerek işkence etmesi, ailenizden birinin ölmesi ya da unutulmak gibi.
.
Sahneye çıkmadan sahnedekinin hayatını didikliyoruz okuyucu olarak. Bu espriyi beğenmedin mi? Öyleyse yapacak bir şey yok. Biraz hayat hikayesine ne dersin? Ama şöyle ilham verici olanından değil bariz acılı olanından. Toplama kampından geçeninden, ezilen biri olmaktan..
.
David Grossman, okuyucuyu öyle bir kurgunun ortasına bırakıyor ki. Aslında biliyorsunuz pek bir hareket olmayacağını bu hikayede. Ama karakterimiz fazlasıyla çekici çünkü adımını attığı sahnede kendiniz olamazsınız, Bunu biliyorsunuz.
.
Filistin doğumlu bir annenin ve Polonya göçmeni bir babanın oğlu olarak dünyaya gelen yazar David Grossman, basit ama sarsıcı bir eser ortaya çıkarmış.
.
Çeviride Aylin Ülçer yer almakta.Ki zorlu bir metin olduğunu düşünüyorum. Fıkraların, tarihi göndermelerin olduğu.. Dipnotlar yeterli ve karakterin konuşmalarındaki bağ hiç kopmuyor bu çeviride. Sade ancak hikayeye oldukça uygun kapak tasarımı ise Nazlım Dumlu’ya ait.
Çok değişik bir okuma deneyimi oldu benim için. Hani bazı kitapları okursunuz ve sevdiniz mi sevmediniz mi son sayfaya kadar net karar veremezsiniz, işte öyle bir kitaptı.
Roman, bir stand-up’çının sahneye çıktığında neler anlattığı üzerine kurgulanmış. Gösterinin kahramanı: Dovaleh. Bir gün yıllardır görüşmediği hâkim olan arkadaşını arayarak
Bu kitap her yıl idefixin yayınladığı en iyi ilk 50 romanın 2018 birincisi efendim.
Kitabı bu nedenle okudum ve ben çokkkk beğendim.
Yorumlara bakınca okurlar ikiye bölünmüş, ya çok beğenmiş, yada hiç beğenmemiş. Tereddüt ederek başladım ama iyi ki okumuşum, gayet başarılı, sürükleyici...
Konusuna gelince; Dovaleh G. isimli bir komedyenin stand-up gösterisini izlemeye gelenlerin o gece komedyenin asıl hayat hikayesini anlatmasıyla karşılaşmasını anlatıyor. Geçmişinden itibaren yalnızlığını güzel bir kurguyla anlatıyor ve okuyucuyu hiç sıkmıyor. Hatta yer yer Holokosttan,yahudi soykırımından dem vuruyor.
Booker Uluslararası Ödülü sahibi “Bir At Bara Girmiş” romanını bitirdim. Özgün bir eser. Başarılı mı başarısız mı olduğunu tam olarak bilemediğimiz bir stand-up’çının bodrum katındaki bir barda yaptığı stand-up gösterisi olarak akıp gidiyor kitap. Komiklikten ziyade acıklı bir çocukluk anısını anlatıp araya espriler serpiştiriyor komedyen Dovaleh. Ailesinden uzakta bir kamptayken ebeveynlerden birinin öldüğü haberini alıyor ama hangisinin vefat ettiğini öğrenemiyor ve uzun saatler süren yolculuğunda hangisinin öldüğünü düşünerek bir iç hesaplaşma yaşıyor. Nazi zulmü görmüş sorunlu bir hayat geçiren annesi ile ailesini geçindirmek için her fırsatı değerlendiren babası arasında bir seçime zorluyor onu bu yolculuk. Bugüne dek okuduğum kitaplar arasında beni en çok düşündürenlerden biri oldu bu kitap. Gösterisindeki esprilerinden bazıları yerel olduğu için onları anlamakta zorlandım ama yer yer komik, çokça hüzünlü ve içsel çatışmalı bu eseri çok beğendim. Bir parantez de çevirmene açmak istiyorum, harika bir iş çıkarmış. Az bilinen yayınevlerinden biri olan Siren’den okuduğum kitapların hepsinden memnun kaldım şu ana kadar ama bu ayrı bir yer edindi bende.
Aldığı ödülden ziyade beni ismiyle cezbeden bir eserdi bu roman. İsrailli barış yanlısı bir yazarın, David Grossman, kaleme aldığı eserde sadece bir stand-up gösterisine tanık oluruz. Hikayesi söylense de tadı kaçmayacak cinsten. Çünkü zamanı durdurmaya girişilen bir kamyonet yolculuğu var ki biz okurken içten içe hadi hadi söyle artık diye sabırsızlanıyoruz. Eğer ben de barda bu gösteriyi izleyenlerden olsaydım sonuna kadar sabredebilir miydim? Bu soruyu çok sordum kendime ama kitapta böyle olmuyor çıkıp gidenlere bakıp Dovaleh G.'yi gülünç fıkraları ve acı anılarıyla dinlemeye devam ediyoruz.
Dovaleh G. aslında bir stand-up ile insanları eğlendirmek dışında bir çok kanayan yaraya tuz basıyor, en acımasızca olanı da kendi yarasına. Bunun yanında İsrail'in yayılmacı politikasının eleştirisi, Yahudi sürgünü gibi konulara değiniyor. Hayatının dönüm noktası olan 14 yaşı anlatırken sıkılan seyirciler için araya komik fıkralar serpiştirse de kimi seyircilerin sabrı sonuna kadar yetmez. "Bir at bara girmiş " ise stand-up içinde geçen bir fıkra ama tamamlanmamış bir fıkra.
Bir uçtan diğerine yaptığım yolculukta bana eşlik eden iki kitaptan biri oldu. Yazarı Ülkenin Sonuna adlı eseriyle hayran kalarak tanımıştım. Burada ise sahnede şov yapan ilginç bir karakter Dovaleh G. karşılıyor bizi. Olanları ise onun çok eski bir arkadaşı olan emekli Hakim'in, Dovaleh'i izlediği gösteride anlattıklarından ve Dovaleh'in sahnede söylediklerinden öğreniyoruz.Dovaleh sıra dışı, tuhaf bir adam. Sahnede oldukça rahat ve komik espriler yapıyor ama bu espriler izleyicinin suratına bir tokat gibi çarpıyor.Gecenin ilerleyen saatlerinde Pandora'nın kutusu açılıyor ve Dovaleh zihninin karanlık labirentlerinde dolaşmaya ve bireysel acıları, yasları, travmaları ile yüzleşmeye başlıyor. Yalnızlığa ,çocukluğa, egitim sistemine, aileye ,travmalara,İsrail'e dair; İsrail'in geçmişinden ve kültüründen de izler taşıyan ilgi ve merakla okuduğum bir eser oldu. Ayrıca eserde alttan alta yapılan bir var oluş sorgusu Dovaleh'in tuhaf ve hastalıklı zihninde ete kemiğe bürünüyor. Seveni de var sevmeyeni de ben çok severek okudum.
![119. Element [Bm]](https://r2.1k-cdn.com/sig/size:96/plain/https%3A%2F%2F1k-cdn.com%2Fresimler%2Fuyeler%2F424703_a985f_1590709997.jpg){kind=small}
