İnsana daimi yoldaşdır tasa,
Ayrılıq uzundur, ömr pək qısa,
Çəkdigin çilənin sonumu yoxsa,
Taleyin fərmani-iftitahımı?
Pək dalğın keçirsən düz civarından,
Tüylərim ürpərdi fəryadlarından,
Bir xəbər yoxmudur nazlı yarından,
Qəlbini yandıran onun ahımı?
Dahi, əzəm İsmayıl bəg Qasprinskinin vəfatı münasibətilə
Getdi əldən va əsfü..! Ol sevgili ustadımız,
Ərşə əks əndaz oldi naləvü fəryadımız.
Ah!.. Yarəb, biz necə bədbəxt millət olmuşuq,
Şad olmazmı məgər bir dəm dili-naşadımızə..
Qeyrilər dünyadə elmin qüvvəsilə daima
Həp fəxarətlə, sədaqətlə, səadətlə yaşar.
Əhli-islam isə də zülmün gücilə daima
Cürbəcür möhnətlə, zillətlə, zəlalətlə yaşar.
Yatub röyadə gördüm əhli-islam, bütün cəhli
Tutub əhli-səxavət, əhli-ürfan, əhli-elm olmuş.
Oyandım şadlığımdan, va əsf! Gördüm ki, əvvəl təki
Hamu əhli-xəyanət, əhli-hüsran, əhli-zülm olmuş.
Əhli-himmət bir kişi fikr eylədi məscid yapa,
Heyf ki, gəzdi, dolandı yaxşı bir yer tapmadı.
Sonra xəlqin güc ilə aldı əlindən töyləsin,
Himmətindən ol yeri hörmətli məscid yapmadı.
Serbest ve mağrur
Yaşayabilmek için
Kardeşcesine sevmek, sevilmek için
Gidebilsem cihanın maverasına
Tükürüp insanların pis dünyasına.
Gidebilsem şu yerden uzak, çok uzak..
Ah, bir avuç serbest azade toprak!...
Yaşayım daima azad olarak!
Fakat ey Rus denilen şey,
Biz dalgalar yenen gemicileriz,
Geliriz, yaşarız, ölür gideriz...
Korkmayız denizden, fırtınalardan,
Korkmayız ne toptan ne de mezardan,
Bulundukça nefesimiz “İstiklal” diyecek yüce sesimiz...
Al sana, işte bir sürü manzara!
Yaz, okut kan içen şu insanlara.
Yok, bilirim, onu sen yazamazsın,
Sen göremezsin, sen anlayamazsın,
Çünkü bu gördüğün
Hazin manzaralar hep Şark’a mahsus,
Ve çünkü sen bugün
Hakiki humanist değilsin, ey rus!
Bunu, evet, bunu ben duyarım, ben..
Ben ki milletimin dertli göğsünden
Yükselen bir ruhum;
En küçük şiirim,
En hakir yazımla Şark’ı severim.
Varsın senin altın başlı kalemin
Bugün mahvedilen Şark’ı sevmesin...
İnsan öldürerek insanlık satan
Ne söylerse, bütün yalandır, yalan.
İnsanlık pek derin, geniş bir ova
Görmek için gökte kurmalı yuva
Anlamak istersen, işte yol açık,
Milliyet denilen şahikaya çık;
Bu yüksek tepeden görülür elbet
Büyük beşeriyet denilen cennet!..
Sen bizimsin, bizimsin, durdukca bende can
Yaşa, yaşa, çok yaşa, ey şanlı Azerbaycan!
Baktık kanımız coşkun, küvvetimiz yerinde
Neden topraklarımız kalsın yad ellerinde?
Madem ki kendimize biz de insan diyoruz;
Biz de hakk-ı hayata hep iman ediyoruz,
Artık niçin yazılsın alnımızda esirlik?!
Haydi hayata doğru ileriyelim, dedik.
Felaketler ezdikten sonra milleti, mülkü
Hepimiz kani olduk, hepimiz anladık ki:
Mazlumların sesini duyan mazlumdur ancak...
Milletin ta ruhundan bir güneş doğdu,
Memleketi kaplayan zulmeti boğdu...
Kaldıkca Ruslarada diyarım benim;
İntikam olacaktır şüarım benim!
Sibirya, ey soguk ve korkunc deniz,
Şimalin göğsünde uyuma sessiz,
Kalk bir misafirin geldi, dikkat et;
Sana hediyeler getirdi vahşet...
Elinin buzunu aşkla erit,
Kır acıyan kalple kucağın aç
Hediyen: bir demet sararmış yiğit,
Hepsi bitkin, hepsi hasta, hepsi aç...
Sen ey bugün yalnız katilin değil,
Hak diyen başın da kabri olan yer;
Bu solğun demetin önünde eğil,
Ona ölüm verme, hayat ve ruh ver!
Düşün ki hepsini düşman soldurmuş..
Hicran kalplerine bir damğa vurmuş..
Onları yollamış bedbaht bir diyar:
Kalplerinde keder, gözlerinde nem.
Onları incitme, yetimdir onlar,
Ey soğukla yakan buzlu cehennem!
vefatının 83. yılında saygıyla anıyorum.
İstiqlal , o yaşayan millətin qəlbində can
İstiqlal , o səadət, həyat, zəfər, şərəf, şan.
İstiqlal , o sönməyən müəbbəd bir məşalə
Könüllərdə tutuşur, gözlərdə sönsə belə!