Kardeşine hoşlanmadığı ulaştığında onun kötü göreceği, üzüleceği ve acı çekeceği her kelimeyi düşün ve grybet olarak addet. Falan kişi korkaktır, dedin. iște bu gıybettir, Falan çok uyuyan biridir, dedin. Bu gıybettir. Falan çok yiyen birisidir, dedin. Bu gıybettir. Falan çok kaba biridir, dedin. Bu gıybettir. Falan çocukların terbiye edememiş, dedin. Bu gıybettir. Falan eșini terbiye edememiş dedin. Bu gıybettir. Sana küçümseme üslubu ile: Falanı blrak be kardeşim! Onun hakkında konuşmak istemiyorum, derse bu gıybettir. Çünkü bu üslup küçümseme üslubudur. Hatta baza alimler garip bir şey zikretmişlerdir. Derler ki: Bazı insanlar gıybeti dua yolu ile yapabilirler. Falanın durumu nasıl? Diye sorduğunda, sana: Falan mı? Allah'tan selamet ve afyeti istiyoruz, derse baz alimler bunun gıybet olduğunu söylerler. Peki, neden? Derler ki: Çünkü insanlar bu sözden bu adam üzerinde soru işareti olduğunu anlarlar. Hatta bazılarına dersin ki: Falanın durumu nasıl? Sana şöyle söyler: Vallahi kardeşim bırak onun gıybetini yapmayalım șimdi. Alimler derler ki, Bu da gıybettir. Biz falanın gıybetini yapmak istemiyoruz demek de gıybettir. Veya Allah'tan selamet istiyoruz da böyledir. Bir şahıs kendisine sorulduğunda, Allah'tan selamet ve afiyet istiyoruz, derse derler ki: Bu gıybettir.
Güya evde kalmışım, kabadayıymışım
Gıybeti varsa insanın ederi de var
Bilmem ki,
Adam olur mu bunca hıyar?
Armutları olgunlaştırırmış zaman
Anladım ben,
Niye koynuma girmezmiş dünya
Şeytana çelme takmışım bir kere
Ramazan geldi bak, sen artık bu sene bu Ramazan'da ıslah ol. Bu Ramazan'da iyi insan ol. Bırak şu gıybeti, dedikoduyu, hırsı, kini, yalanı, yanlışı, dolanı... Dervişliğe sığmayan şeyleri bırak! Artık bu Ramazan'da iyi insan ol bari. İyi insan ol da kendisine emek sarf edilen insan olmaktan çıkıp, başkasına hayır götüren insan olma durumuna gel. Ya'ni tüketici olmaktan üretici durumuna geç!
Prof. Dr.
Adamın biri bir gün bir rüya görmüş. Belki salih bir zat belki de peygamberân-ı izâm hazerâtından birisi, bilemiyoruz. Farklı rivayetler var. Rüyasında hâtiften bir ses ona demiş ki: "Sabah olup da sokağa çıktığın vakit gördüğün ilk şeyi ye. İkinci şeyi sakla. Üçüncünün isteğini geri çevirme. Dördüncüyü üzme. Beşinciden de kaç." Sabah