Büyük komedya yazarı Aristophanes tarafından kaleme alınmış oyunlardan birkaçının toplandığı bu kitapta sahnelenme/yazılış sırasına göre Kömürcüler (MÖ 425), Eşekarıları (MÖ 422), Barış (MÖ 421), Kuşlar (MÖ 414) ve Kadınlar Savaşı (Lysistrata, MÖ 411) adlı oyunlar yer alıyor. Komedya türü tragedya türünün aksine yazıldığı dönemin güncel olaylarını, toplumsal yapısını ve politik panoramasını odak aldığından, komedya oyunlarını da tarihsel bağlam içerisinde çözümlemek gerekiyor. Aristophanes de kendi toplumunun güncel olaylarını oyunlarının merkezine yerleştirmiş ve kıvrak diliyle çeşitli kişileri ve toplumsal olayları/durumları hicvetmiş. Savaş karşıtı olan Aristophanes, Kömürcüler'de halkın savaştan ve savaş ortamının getirdiği gerginlikten bitap düşmesine rağmen savaşmaktan geri durmamasını eleştirmiş ve Barış'ta da savaş sevdasının yerine barışı önermiş. Her ne kadar tüm Yunan toplumlarını/kent devletlerini tek bir bayrak/devlet altında toplama ideası (emperyalist yaklaşım) cazip görünse de uzun vadede kent devletleri arasındaki çekişmeler/savaşlar ve her bir devletin içinde yaşanan kişisel iktidar savaşları, toplumun yorgun düşmesine ve demokrasinin ağır yaralar almasına yol açmış. Aristophanes, Kömürcüler'de oyunun kahramanı Dikaipolis'e özerk bir barış alanı oluştururken, Barış'ta da barış tanrıçası Eirene'yi kurtarıp tanrıçanın eşlikçileri bereket/hasat tanrıçası ve şenlik/festival tanrıçası ile yeryüzüne iner ve bereket tanrıçası Opora ile evlenip barışın getireceği bolluk, bereket, neşe ve şenlik ortamına dikkatleri çeker. Aristophanes, barış umudunu yitirmeye başlamış olacak ki, Kadınlar Savaşı'nda (diğer adı Lysistrata) erkek cephesinde barış yönünde somut veya işe yarar bir adım atılmayınca kadınlardan medet umar ve kadınların "kadınlık silahları" ile erkekleri alt edip ülkeye barışın tekrar geleceğini hayal eder. Kuşlar'da ise hiçbir siyasi olayı veya kişiyi oyununa dâhil etmez ve kendine tamamen ütopik ve fantastik bir dünya kurar. Ancak bu oyunda da dayanamayıp adeta "idealar evreninde" yaşayan ünlü matematikçi Meton ile "bulutlardan ilham alan" ünlü şair Kinesias'ı yerden yere vurmadan duramaz zira ona göre bu iki insan, ayakları yere basmayan ve boş kişiliklerdir. Eşekarıları'nda ise yönetici Kleon tarafından getirilen hukuk uygulamalarına (halk mahkemeleri, mahkemelerde yargıçlık yapanlara ödenen ücretin artırılması, yoksul kesimden olan vatandaşların mahkemelerde yargıçlık yaparak yaşamlarını idame ettirir oluşları vb.) veryansın eder. Aristophanes'in Dili modern okura bir nebze müstehcen gelebilir ancak cinselliğe atıfta bulunan şakaların, o zamanın Yunan toplumu için ayıp veya müstehcen olmadığı ve yine o zamanın komedya türünün bir öğesi olduğu düşünüldüğünde farklı bir perspektifle okunabilir. Kaldı ki Aristophanes, bu tarz şakaları güldürü unsuru olarak kullanmasına rağmen bayağılaşmadan parlak edebi dil/eser yaratmayı başarabilmiştir. Ayrıca, yeni kelime türetmeye oldukça müsait olan eski Yunancayı ustalıkla kullanarak ve kelimelerin çift anlamlılığıyla oynayarak dilin tüm imkânlarını da sonuna kadar seferber etmiş ve bu sayede eserlerini zenginleştirmiştir ancak tabii ki bu durum, onun eserlerini okuyup anlamayı da bir ölçüde zorlaştırmıştır. Tüm bunlar ışığında söyleyebilirim ki Aristophanes'in diline ve zekâsına hayran olmamak elde değil. Sayıları 365'i bulan komedya yazarlarından Aristophanes'in birçok eserinin günümüze tam olarak ulaşmış olması da bir tesadüf olmasa gerek. Bu vesileyle bu kitabı herkese kesinlikle tavsiye ediyorum. Şimdiden keyifli okumalar. Kitapla ve sevgiyle kalın.

Eşekarıları, Kadınlar Savaşı ve Diğer OyunlarAristophanes · Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları · 2018408 okunma

·

53 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Seval Yılmaz