“Ne söyleyebilirim? Hazırlıksız yakalandığım çaresiz bir hastalığı üstümden atmaya çalışır gibi bir ömür geçirdim. Tuhaftır, bunu da daha en başından bildim. Sezgisel miydi? Öyleydi herhâlde.” Nil Sakman’nın Süreyya isimli kitabı böyle başlıyordu. Poe’nun yaşamını, kesintisiz kederini ve ümitsizliğini okudukça bu cümleler aklıma geldi durdu. Poe da kendi hayatını iki üç cümleyle özetlese buna yakın bir şeyler söylerdi herhalde. Aslında biyografi, otobiyografi, anı, günlük vs. türünde yazılmış kitapları okumayı çok severim ama okurken hep bir şüphe, güvensizlik duyarım. Ayfer Tunç, Suzan Defter kitabıyla ilgili yaptığı bir söyleşide “Günlükler çok masum metinler gibi görünür ama hiç masum değillerdir aslında. Çünkü orada kişiyi, günlük sahibinin anılarını, onaran bir bilinçaltı çalışır. Dolayısıyla günlük zaten çarpıtmak için vardır. Onun için insanlar günlüğün sahiciliğine çok güvenmesinler derim. En büyük yalanın söylendiği yer olabilir.” demişti. Bence bu söyledikleri, gerçek bir yaşamı konu alan tüm metinler için geçerli. Tabii ki bahsettiğim türlerin hepsi ve bu kitap da birinci ağızdan yazılmıyor her zaman ama söz konusu başkasının hayatı bile olsa, kim ne kadar objektif ve tarafsız olabilir en fazla? Peter Ackroyd bu kitabı romantik, yer yer de şiirsel bir havada yazmış. İçinde bilinçli hiçbir çarpıtma yapmadığını varsaysak bile edebi kaygı güttüğü benim için çok açık. Bunları yazdım çünkü kitabı en baştan böyle bir mesafe koyarak okumama rağmen bazı yerlerde o kadar hüzünlendim ki ve Poe’yu o kadar özümsedim ki ona olan hayranlığım bir kat daha arttı. "Üzüntüyle ara ara birçok kez karşılaşmışımdır, ama aile şefkati özlemi acılarımın en ağırı oldu." Kendini bildi bileli öksüz kalmanın acısını çekmiş, isteklerinin neredeyse hiçbirini gerçekleştirememiş, alkol bağımlılığının gölgesinde hep yoksulluk ve yılgınlık içinde ümitsiz bir hayat yaşamış Poe’nun ölümünde sonra, edebiyat otoritelerinden nasıl takdir gördüğüne bakın şimdi. Yaşarken yazdıklarından kazandığı en büyük para 200 dolardı. Sayfa 130: Verlaine ve Rimbaud’yu derinden etkiledi; bazı yönlerden Avrupa Romantizminin öncüsü olan, özellikle de Sembolizm ve Sürrealizmin habercisi olarak değerlendirilen bu Amerikalı şaire saygı duruşu olarak Mallarmé de Baudelaire de onun “Kuzgun” şiirini çevirdiler. Baudelaire, Poe’nun şiirlerini ve hikâyelerini okuduğunda “yalnızca hayalini kurduğum konuların değil, düşündüğüm cümlelerin de onun tarafından yirmi yıl önce yazıldığını gördüm” diyordu. Rémy de Gourmont, Poe’nun aslında Amerikan değil, Fransız edebiyatına ait olduğunu söylüyordu. Valéry, Gide’e “Kusursuz olan tek yazar Poe. Asla hata yapmadı,” diyordu. Tennyson onu “Amerika’nın ürettiği en özgün deha” olarak tanımladı, Catullus ve Heine ile birlikte anılmaya değerdi. Thomas Hardy’ye göre “İngiliz dilinin tüm olasılıklarını ilk kavrayan” oydu. Yeats ise “Kesinlikle en büyük Amerikan şairi” olduğuna inanıyordu. Jules Verne ve H. G. Wells’in bilimkurguları ona çok şey borçluydu ve Arthur Conan Doyle Poe’nun dedektif hikâyeleri konusundaki ustalığını onurlandırdı. Poe’nun üzücü kariyerinde kendi acı çeken ruhlarını bulan Nietzsche ve Kafka tarafından saygı gördü. Onda modern edebiyatın ilk tohumlarını bulan Fyodor Dostoyevski, Joesph Conrad ve James Joyce tarafından takdir edildi. Yetim, en sonunda gerçek ailesini buldu. Poe’yu ana dilinde okuyup tam anlamıyla özümsemem hiçbir zaman mümkün olmayacak belki ama The Raven (Kuzgun) şiirini Christopher Lee’nin sesinden dinlemek her seferinde bambaşka yerlere götürüyor beni: youtu.be/BefliMlEzZ8 Bir de Annabel Lee şiirinin Türkçe bir seslendirmesi var ki izlenme sayısının çeyreğini falan ben oluşturuyorum herhalde. O kadar sık dinliyorum: youtu.be/7cI746jdWZc Ve the Raven filminden de bahsetmezsem inceleme bitmeyecek. Bence Poe’yu hiç okumamışsanız öncesinde İş Bankası’ndan çıkan Dedektif Auguste Dupin Öyküleri’ni okuyup filmi izlerseniz şahane olur... Herkese keyifli okumalar.

Poe: Kısacık Bir HayatPeter Ackroyd · Yapı Kredi Yayınları · 201144 okunma

··1 alıntı·

416 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Bahar