Selam️ Ahmet Yaşar Ocak “Babaîler İsyanı” / Aleviliğin Tarihsel Alt Yapısı.. Prof. Dr. Ocak’ın 1978’de Claude Cahen’in başkanlığında bir jüri önünde savunulan doktora tezi olduğu, 1980’deki özetlenmiş baskısında belirtilmiş, daha sonra jüri tarafından kabul edilen orijinal Fransızca versiyonu Türk Tarih Kurumunca neşredilir. 1996 yılında bu versiyon genişletilip yeniden düzenlenmiş şekilde Türkçe olarak yayınlanır. Daha sonraki baskılarda 1996 baskısı esas alınır. 1240 yılında Türkmenlerin, Anadolu Selçuklu yönetimine karşı isyanını ve isyanın altındakini sebepleri, Selçuklu dönemi Anadolu’nun toplumsal, ekonomik ve inanç yapısını teşrihini ortaya koymanın ötesinde, Osmanlı kuruluş dönemini, bu dönemin Bizans uçlarındaki toplumsal ve dini yapısından, günümüz Türkiye’sinde hala tartışılan Bektaşilik ve Aleviliğin tarihsel, sosyolojik zeminini akademik platformda tartışmaya açtığını belirten Ocak, eser içinde bölümler halinde, bize kapsamlı bir “Babaîler İsyanı” portresi çiziyor. Kısaltmalar ve Kronolojik Tablo ardından, Kaynaklar ve Araştırmalar ile giriş kısmı, isyanın sebepleri, iktsadi olanlar, sosyal ve psikolojik olanlar, ilaveten toprak ve vergi rejimi , elverişli dini şartlar ve siyasi ortamın uygunluğu, katılımcılar; konar-göçer Türkmenler ve köylüler, maceraperest ve yağmacılar, yönetenler; heterodoks şeyhler ve dervişler, kitabın ilk çeyreğini oluşturuyorlar. İsyanın ideolojisi: Mehdici (Mesiyanik), Bağdaştırmacı (Senkretik) ve Mistik Heterodoks İslâm üzerine satırları isyanın lideri konusu ile tamamlıyoruz. Ki o da başlı başına bir soru, Baba Resûl, Baba İshak, Baba İlyas? Kendime aldığım notlarla buraya uzun uzun anlatabileceğim bir kurgu eser olmadığından, daha fazlası için anca alın okuyun diyebilirim. Benim meraklısına tavsiye listemdedir diyeceğim kaynak eser, tarih okumayı seven her okur için eminim cezbedici olmuştur. Nitekim ciltli baskısı ve zengin muhteviyatıyla benim de mirasıma katıldığı için mutluyum. Bir de; eldeki kaynaklarla her yönden incelenmeye çalışılan isyanı, kısaca aşağı not düşüyorum. Saygılarımla 1237 yılında 2. Gıyaseddin Keyhusrev babası Alaeddin Keykubad’ın zehirlenerek ölmesinden sonra, Anadolu Selçuklu tahtina geçer. Babasının zamanında doruk noktasına erişen memleketin siyasi, içtimai ve iktisadi nizamı, yeni genç sultanın beceriksiz ve kötü idaresi yüzünden hızla alt üst olur. Bilhassa veziri Sâdeddin Köpek’in kendi ikbal ve iktidarını daha da yükseltmek için işlediği siyasi cinayetler ve gayri meşru faaliyetleri, halkın hayatında büyük krizler meydana getirir. Bu arada göçebeler ve köylü ahali kötü yönetimden son derece zarar görür. İşte bu rahatsızlık yüzündendir ki, 1240 yılında bir ihtilal patlak verir. Önce Güneydoğu Anadolu mıntıkalarında, sonra da Orta Anadolu’da yayılan ihtilalin merkezi Amasya. Kefersûd taraflarında otururken Amasya’ya gelip yerleşen Baba İshak adındaki bir Türkmen babası, peygamberliğini ilan ederek Selçuklu yönetimine karşı ayaklandı ve bu ayaklanma gittikçe büyüdü. Çevresine toplanan Türkmenler etrafı yağmalamaya başladı. Baba İshak emrindeki Türkmen ordusu (ki bu ordu, kadınlı erkekli, çocuklu ihtiyarlıydı) peşpeşe başarılar kazandı. Selçuklu hükümeti birçok defa isyancılar üzerine kalabalık kuvvetler gönderip bu büyük tehlikeyi bertaraf etmeyi denediyse de başarılı olamadı. Nihayet 1240 yılında son bir teşebbüsten sonra Baba İshak yakalanıp idam edildi. Daha sonra, Malya ovasında vukû bulan bir çarpışmayı müteakip yenilgiye uğratılan Türkmenlerin büyük çoğunluğu katliâma uğradı. Ücretli frank askerlerinin sayesinde tehlikeyi savuşturan Anadolu Selçuklu Devletine pahalıya mal olan bu zafer, Selçukluyu Moğol istilasına uğramaktan kurtaramadı.

Babaîler İsyanıAhmet Yaşar Ocak · Dergah Yayınları · 2017127 okunma

·

214 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Kitapzede