Pasajlar (Passagenwerk), Alman düşünür ve kültür tarihçisi Walter Benjamin'in (1892-1940) ilk gençlik çağından başlayarak, ölümüne kadar üzerinde çalıştığı başyapıtıdır. 19. Yüzyıl'ın Başkenti Paris'le birlikte bu alandaki çalışmalarına başlayan, daha sonra yapıtını Baudelaire üzerine kaleme aldığı incelemelerle geliştiren Benjamin, Pasajlar'la, 19. Yüzyıl7ın kültür tarihini bütün toplumsal temelleri ve 20. Yüzyıl'a ait uzantılarıyla irdelemeyi öngörmüştür. Yazar tarafından tasarlanan kapsam içersinde Tarih Kavramı Üzerine Tekniğin Olanaklarıyla Yeniden Üretilebildiği Çağda Sanat Yapıtı, XIX. Yüzyıl'ın Başkenti Paris, Charles Baudelaire: Kapitalizmin Yükseliş Çağında Bir Lirik Şair ve Baudelaire'de Bazı Motifler Üzerine, Pasajlar'ın çeşitli aşamalarını oluşturur. Çalışmanın bütününe yakın bölümünde kendine özgü ve "mozaik" yöntemi diye adlandırılabilecek bir yöntemi uygulayan Benjamin, bütün bir dönemin kültür ayrıntılardan (döşeme biçimlerinden, giysilerden, akşam saatlerinin iş dönüşü kalabalığından, dedektif romanlarından, sokakların ışıklandırılmasından vb.) yola çıkarak, geliştirdiği kavramları ve dünya görüşünü, yaşayan bir organizmanın kalıbı içersinde sergiler. (Arka kapaktan) 20yy felsefesinde Adorno ile birlikte Frankfurt Okulu'nun önemli ayaklarından biri sayılan yazarın 1927'den gestapoya teslim olmamak için intihar ettiği 1940'a kadar uğraşıp bitiremediği başyapıtı bu eser. Dağınık yapısına yayıncısı tarafından önsözde ve çevirmeni tarafından son sözde yapılan açıklamalar ise, zor geçeceği belli olan bir okumaya sizi hazırlıyor açıkçası. Öncelikle; Fransa'da 1822'lerde ortaya çıkan pasajlar, yapı anlamıyla ele alınsa da temel amaç, değişim gösteren 19yy kültür hayatını irdelemek. Tarih kavramına geçmişten Marx'a göz atan Benjamin, tarihsel maddecilik kuramına eleştiri getirmiş ilk yazıda. Daha sonra; sanat eserlerinin çoğaltılması (yeni baskı yöntemleri) üzerinden yeni sanatlar fotoğraf ile sinemaya kadar giden yolu, sanat & toplum ilişkisi bağlamında değişen algılarla varılabilen estetize edilmiş olgulara hatta savaşa, sonuçta Faşizmin kökenine kadar vardırarak incelemiş. 19yy'ın başkenti Paris yazısında; sanatın tüccarın emrine girdiği ve ilk demir konstrüksiyon malzemeler kullanılan Paris pasajlarının işlevinden yola çıkarak dönemin kültür ve sanat ortamını iredelemiş. Son olarak ise; 19yy'ın en büyük sanatçısı dediği #baudelaire 'in şiirleri ve MODERNİST sanat anlayışı üzerinden, başta Proust ve Poe dahil etkilenen bütün sanatçılara dokunarak ünlü şairin önemini, dizelerinde ayrıntılara kadar açıklamış. Edebiyat kuramcısı ve kültür tarihçisi sıfatlarıyla anılan Benjamin'i, ölümü üzerine yakın dostu Adorno'nun biyografisinden ve Onur Kula'nın kitabından da okumanızı öneriyorum. Dağınık ve gizli köşelerde var olabilen ince ayrıntılardan adeta tümevarım yöntemi gibi sonuçlar çıkarabilen yazarın allegorik Mozaik yöntemi ile yazdığı bu makaleler ile denemeler, ancak son iki yüzyılı merak eden okurlara tavsiye edilir: Fazlasına değil...

PasajlarWalter Benjamin · Yapı Kredi Yayınları · 2013292 okunma

·

159 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Hayat Bu