Basmakalıp hayattan, olağan insanlardan ve klişe heveslerden yorulan Spinoza; Aklını,duyuların karmaşasından kurtarıp yepyeni bir yaşam tarzı, yepyeni bir anlama yetisi hedefliyor. Kendini, kendinin olmayan her şeyden özgürleştirip zihnine dönüyor. Tıpkı özgürlüğün, özgür deneyimlerin kendisi oluşu gibi. Bir anlamda düşünüyorum o halde varım değil, varım o halde düşünüyorum diyerek çıkıyor yola. Yol hiç kolay değil, Spinoza okumak başlı başına zora göğüs germek desek yeridir. Varlığın gerekçelendirmeye, ispatlanmaya ihtiyacı yoktur. O zaten verilir, oradadır. Ancak bu şekilde Spinoza'nin felsefesine adım atabiliriz. Spinozaya göre felsefe insanlara ölüm korkusuyla başa çıkarken değil, yaşam korkusunu bertaraf ederken gereklidir. Tam da kendini halis iyinin, bir tek halis bilginin peşinden gitmeye adayacak birine göre bir seçim değil mi? Sürekli ve üstün neşe verecek bir şeyin olup olmadığını soruyor kendisine.Zihnine dönüyor. Çünkü aradığı hakikatın sadece orada olduğunu seziyor. Spinoza toplumu bilinçlendirmeyi kendisine başlıca görev ediniyor. Elini eteğini toplumdan çekmiyor aksine herkesin anlayacağı dilden konuşmaktan, kendisini yolundan etmeyecek her türlü toplumsal faaliyetten geri kalmıyor, azla yetinmeyi ilke ediniyor. Olan her şeyin doğanın sabit yasaları uyarınca olduğunu ve aslında doğada iyi, kötü, adil, adaletsiz, hatta mükemmel, gayr-ımükemmel yoktur. Ahlakın her türlü değer sisteminin kaynağının insan olduğunu belirgin hale getiriyor. Bu inceleme Spinoza'nin tamamlayamadığı ve bu haliyle bile gerçek bilgiye gidilecek en iyi yol. Hayatı bambaşka bir mantıkla sorgulayan,anlama yetisini ve şeyleri amacımıza ulaşmamıza elverişli şekilde kavrayabilmemiz için maddeler halinde bize sunan Spinozayi okumalı- okutturmalı ve hakkında daha çok konuşmalıyız. İnsanlar duyularının onlara sunduğu malzemelerle iş görüyorlar, yarı uyur halde gezinip duruyorlar. Spinoza insanın olabildiğince kısa sürede kendisi gibi düşünmesini, kendisi gibi anlaması için aklın ne olduğunu hatırlatmak istiyor. Doğayı örnek alıyor. Onun yapısını, düzenini, doğadaki işleyişi mantıkla bütünleştiriyor. Akıl bilgisi arttıkça artar ve hem kendi gücünü hem de doğanın düzenini daha iyi anlar. Kendi gücünü anladıkça, daha sistemli çalışmaya başlar : doğayı daha iyi anladıkça da kendini faydasız bilgilerden, işlerden daha kolay alıkoyar. Yolumuzun üstünden hayal ürünü fikirleri, yani yanlış, kurgusal ve şüpheli fikirleri çektik mi, kendi güzergâhımızda ilerler, hiç sağa sola sapmayız. Çünkü bilginin kendisi; yetkinlik ve özgürlüğün ta kendisidir..

Anlama Yetisinin Düzeltilmesi Üzerine İncelemeBaruch Spinoza · Dost Kitabevi · 2015626 okunma

··

376 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.