Home
Search
What to Read?
Sign In
Sign Up
Shopping
Explore
Books
Authors
Readers
1000Kitap Android ApplicationFREE – Download from Google Play
1000Kitap iOS ApplicationFREE – Get it from App Store
©2024 · 1000Kitap Web Application · 2.37.13
Gönderi
platon'un aşk hakkındaki görüşlerini, bir başka ifadeyle "platonik aşk"ın ne olduğunu öğrenebileceğiniz kitaptır.
platon'un herhangi bir konudaki görüşlerinin sağlıklı bir şekilde anlaşılabilmesi için şu iki şeyin bilinmesi gereklidir: görünenler dünyası - idealar dünyası ayırımı; kendiliğinden var olan varlıkların varlığı ve bunların ölümsüzlüğü. aslında kendiliğinden var olan varlıklar ile idealar dünyası arasında sebep sonuç ilişkisi vardır diyebiliriz, bir başka ifadeyle bunlar birbirleriyle zorunlu bir ilişki hâlindedirler. bu iki hususu hakkıyla anlayabilen birisi platon'un bütün diyaloglarını oldukça rahat bir şekilde anlayabilir. bir örnek verelim:
phaidros diyaloğunda "delilik" mevzusu çok önemli bir yer tutar. ancak bu delilik, bayağı delilikten farklıdır ve tanrıların verdiği armağanlar arasında en iyisidir([244a]). platon'un ortaya attığı delilik ile bayağı delilik arasında nasıl bir fark vardır? bayağı deli, maddî sebepler neticesinde temyiz kudretini yitirmiş ve bu dünyayla arasındaki rabıtayı koparmıştır; ayrıca bunu bilinçli bir tercihle de yapmamıştır, bir başka ifadeyle bu dünyayla arasındaki ilişkiyi zorunluluktan kesmek zorunda kalmıştır. oysa tanrısal delilik kişinin hür iradesine dayanır, çünkü o kişinin ruh'u dünyaya gelmeden evvel tanrısal güzelliğe ve gerçekliğe tanıklık etmiştir, bu dünyaya geldiğinde ise anımsama yoluyla tanrısal güzelliği/gerçekliği tekrar göz önüne getirir ve arzulamaya başlar; o güzelliğe/gerçekliğe ulaşmak için gökyüzüne/idealar dünyasına uçmak ister, ancak bunu başaramaz ve başaramayınca da gözlerini gökyüzüne diker ve bu dünyayı boşlar; bu dünyadaki hiçbir şeye önem vermediği için, bir başka ifadeyle bu dünyayla arasındaki ilişkiyi kestiği için de başkaları onu çıldırmış olarak görür. aslında kişinin bu durumu tanrısal bir deliliktir ve tamamen gerçeklere ulaşmak arzusundan kaynaklanır. platon, phaidon diyaloğunda ise gerçeklere ancak ruh'un sağlıklı bir tefekkür faaliyetiyle -ya da aklını kullanarak diyebiliriz- ulaşabileceğini iddia eder, bunu da değerlendirmeye katarsak şu sonuca ulaşabiliriz: aslında tanrısal delilik, bir insanın içinde bulunabileceği en aklıbaşındalık hâlidir. işte bayağı delilik ile tanrısal delilik arasındaki farkı anlayabilmek için, platon'un ruh'un varlığı -yani kendiliğinden var olan bir varlığın varlığı- ve görünenler dünyası - idealar dünyası ayırımı konusundaki görüşlerini hakkıyla bilmek gerekiyor.
platonik aşkı da bu şekilde ele alabiliriz. şöyle ki, tanrısal güzelliği seyreden ruh bu dünyaya düştüğü zaman tanrısal güzelliği/gerçekliği unutmuştur. bu kişi, ilerleyen yaşamının bir ânında, tanrısal güzellikten pay almış birisini gördüğü zaman tanrısal güzelliği de anımsayacaktır. bu anımsamayı hakkıyla hayatına uyarlayabilirse, en mükemmel olan'a, yani tanrı'ya benzemeye çalışacaktır. içindeki bu arzuya ulaşabilmek için ise tanrısal güzelliği kendisine hatırlatan kişiye âşık olacaktır. böylece, hem sevgilisini hem de kendisini tanrı'ya benzetebilmek için elinden gelen her şeyi yapacaktır, bir başka ifadeyle kendisini sevgilisine adayacaktır. aslında burada şu sonuca rahatlıkla varabiliriz: platonik aşkın ilk boyutu tanrı'ya duyulan aşktır. çünkü yukarıda yazdıklarımı dikkatli bir şekilde incelerseniz eğer, siz de kişinin âşık olma sebebinin tanrı'ya ulaşmak olduğunu rahatlıkla fark edebilirsiniz. ancak, yine de platonik aşkın ikinci boyutunu, yani "sevgilinin varlığını" hatırlatırım size. bu sadece tanrı'ya duyulan aşk değil, aynı zamanda tanrısal güzellikten pay alan ve tanrı'ya ulaşmaya çalışan bir başka insana da duyulan aşktır. görüldüğü gibi, platon'da sahici aşk - sahte aşk ayırımı vardır; sahici aşk tamamen metafiziksel kavramlarla -ruh, tanrı- izah edilip gerekçelendirilirken, sahte aşk lysias'ın ve sokrates'in ilk söylevlerinde de belirtildiği gibi yalnızca bedensel hazza ulaşma arzusundan kaynaklanır. demek ki platonik aşk karşılıksız bir aşk değilmiş, bilakis içinde derin bir felsefe barındıran ve iki insanın kendilerini birbirlerine adamaları şeklinde tezahür eden bir aşkmış. işte platon'un aşk hakkındaki görüşlerini de yine kendiliğinden var olan varlıklarla ve idealar dünyasıyla izah etmiş oluyoruz.
·
47 views
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.