Cengiz Aytmatov Türkiye’de çok sevilen yazarlardan biri. Bu durumda Selvi Boylum Al Yazmalım filminin etkisi olduğu kadar onun öykü ve romanlarında kendimize ait bir şeyler bulmamızın da etkisi var şüphesiz. Aytmatov’un hikayelerinde işlediği kız çocuklarının okula gönderilmemesi, köylü-aydın çatışması, bağnazlık ve cehalet gibi konular tüm Türk halklarının ortak sorunları gibi duruyor. Yazar, İlk Öğretmenim, Selvi Boylum Al Yazmalım (Kırmızı Eşarp), Cemile ve Deve Gözü öykülerinden oluşan Steplerden ve Dağlardan Hikâyeler isimli kitabıyla 1963 yılında Lenin Edebiyat Ödülü’nü kazanmış. Bu öyküler bizde ayrı kitaplar halinde basılmış ancak ben de bunları Aytmatov’un yazdığı şekilde tek bir kitapmış gibi okumak ve tanıtmak istedim. İLK ÖĞRETMENİM Orijinal adı Öğretmen Düyşen olan bu öyküde, kendisi de kısa bir dönem öğretmenlik yapmış olan Aytmatov, Kırgızistan’ın ilk okullaşma dönemlerinde ahırdan bozma bir köy okulunda kendi kıt bilgisiyle çocuklara okuma yazma öğretmeye çalışan Öğretmen Düyşen ile onun en sevdiği öğrencisi olan Altınay’ın hikâyesini anlatıyor. Akademik yeterliliği olmayan Düyşen Öğretmen, idealizmi ile birçok zorluğun üstesinden gelir ve Altınay’ın dünya çapında bir bilim insanı olmasına vesile olur. Aytmatov, tüm eksikliklere ve yetersizliklere rağmen idealist bir insanın neleri başarabileceğini göstermiş. SELVİ BOYLUM AL YAZMALIM Orijinal adı Kırmızı Eşarp olan bu Aytmatov eseri dilimize Selvi Boylum Al Yazmalım adıyla çevrilmiş. Bunda 1977 yılında Aytmatov’un kitabından Türk sinemasına uyarlanan filmin etkisi büyük olmuştur diye düşünüyorum. Belki vardır ama ben sinemaya bu kadar başarıyla uyarlanmış başka bir kitap hatırlamıyorum. Kitabın sonunda Asel (filmde Asya)’in kararını öğrenemiyoruz ancak filmin sonunda aşk yerine emeği/iyiliği seçerek Baytemir (filmde Cemşit)’in yanında kalmayı tercih ediyor. Kitap senaryolaştırılırken bunun gibi pek çok ekleme ve çıkarma yapılmış ancak hikâye hiçbir anlam kaybına uğratılmamış, hatta bazıları (örneğin; iç monologlar, aşk-emek vurgusu) hikâyeye kattığı duygu yoğunluğuyla filmin kitabın da önüne geçmesine yol açmış. Ali Özgentürk tarafından senaryolaştırılan, Atıf Yılmaz tarafından yönetilen ve Cahit Berkay tarafından müzikleri yapılan, başrollerinde Türkan Şoray (Asya), Kadir İnanır (İlyas) ve Ahmet Mekin (Cemşit)’in oynadığı film pek çok ödül toplamış. CEMİLE Aytmatov’un ilk öykülerinden biri olan Cemile, yazarın dünya çapında üne kavuşmasında önemli bir rol oynamış. 1959 yılında hikâyeyi Rusça’dan Fransızca’ya çeviren Fransız şair Louis Aragon onu batı edebiyatının aşkı işleyen önemli eserleriyle karşılaştırarak “dünyanın en güzel aşk hikâyesi” diye nitelendirmiş. Hikâye İkinci Dünya Savaşı döneminde Seyit’in gözünden Cemile ve Danyar’ın tüm toplumsal engellere rağmen varlıklarının özünü birbirlerinde bulmasını (başka bir deyişle gerçek aşk) anlatıyor. Bu öyküde Aragon’u böylesine etkileyen şey Aytmatov’un kökleri gerçek hayata sıkı sıkıya bağlı olan anlatımındaki doğallık olsa gerek. DEVE GÖZÜ Diğerlerine göre kısa bir öykü olan Deve Gözü’nde bir avuç insanın çorak bir bozkırı ıslah etme hikâyeleri anlatılıyor. Başkarakter Kemal’in adını bile öğrenemediği güzel perçemli kızla ilk defa karşılaştıkları kaynağa “Deve Gözü” ismini yakıştırmalarından geliyor öykünün ismi. Bu kısacık öykünün içinde insanın kötülüğünü de görüyorsunuz bir umuda tutunmanın insanı nasıl ayakta tuttuğunu da. En önemlisi Aytmatov’un ülkesine olan sevgisi ve bağlılığını okuyorsunuz her sayfada. “Yıldızlar suyun yüzünde öyle ışıldıyorlardı ki onları oradan kova kova alıp kıyıya dökmek geliyordu içimden. Yıldızlar, kıvrım kıvrım akan dere ile beraber de akıyor, dipteki taşları aydınlatıp parlatıyorlardı. Akıntısız, durgun olan yerlerde ise göklerdeki kadar derin ve parlaktılar. Bozkırdaki bu kaynağın sularına baktıkça onu, insan ruhunun aydınlandığı, sonsuz hayallere daldığı, bütün evreni içine alıp yansıttığı zamanlardaki haline benzettim… Kaynağın başında oturuyor, evrene bakıyor, karanlık ve sessiz bozkırı dinliyor, bütün benliğimle duyuyordum. Şimdi bozkır benimdi, içimdeydi, onu hayallerimle süsleyerek yeniden yaratıyordum.” Ben İlk Öğretmenim ve Selvi Boylum Al Yazmalım'ı Nora Kitap'tan, Cemile ve Deve Gözü'nü Ötüken Yayınları'ndan okudum. İkisinin de çevirileri gayet güzeldi. İyi okumalar dilerim.

Deve GözüCengiz Aytmatov · Ötüken Neşriyat · 20182,887 okunma

·

92 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Yasemin