Biraz daha yaklaşın çünkü size efsane bir beyin tarifi vereceğim: 160 gr yağ, 110 gr protein, 1 lt su, 15 gr şeker, 10 gr tuz. Bunları bir kaba koyup güzelce çırpıyorsunuz… Ama bir saniye bu tarifte bir şey eksik. Evet haklısınız, şefin özel sosu yok: Bilinç! Pazarda satılmaz, çarşıda bulunmaz, karaborsada bile yok. Bilimin boynu bükük, bilim çaresiz. 1,5 kg’lık bir et parçası nasıl böylesine karmaşık işlerin altından kalkabiliyor? Canlılık dediğimiz şey nereden geliyor? Bunlar bilimin hala cevap aradığı sorular. Yani beyin konusunda bildiklerimiz bir damla bilmediklerimizse bir okyanus. Öğrendiklerimizin büyük bir kısmı da çeşitli hastalıklar, ameliyatlar, kazalar ve yaralanmalar gibi tesadüfi olaylar sonucu ortaya çıkmış. Çelişkinin farkında mısınız? Beynimizi anlamak için elimizdeki en yetenekli ve karmaşık aygıt yine beynin kendisi. Bilimin çaresizliği burada yatıyor: Bir varlığın, kendi varlık düzeyinin üzerine çıkmadan kendi düzeyini bir bütün olarak anlamaya çalışması. Bürokrasi ve hiyerarşi sözcüklerini pek sevmeyiz gündelik hayatta. Ama vücudumuz beyin denen amir tarafından inanılmaz hızlı işleyen hiyerarşik ve bürokratik süreçlerle yönetiliyor, hem de biz hiç farkında olmadan. Farkında olmamızı da istemiyor zaten, tek derdi bizim kendimizi rahat hissetmemiz. Kafamızdaki bilgi boşluklarını doldurarak tutarlılık yanılsaması yaratması da hep bu yüzden çünkü kendimizi tutarlı hissetmezsek benliğimiz zarar görür. İşte böyle de fedakâr ve cefakâr bir organımız beyin. Beynimizin yaptığı tüm işlemleri tek bir kelimeyle özetleyecek olursak bu kelime “uyum” olurdu. Yani beynimiz içeriden ve dışarıdan duyularımız aracılığıyla gelen tüm verileri işleyerek bedenimizin değişen koşullara uyum sağlaması için saçını süpürge ediyor adeta. Bu amacın dışında ortaya çıkan her şey, düşünceler, keşifler, icatlar beynimizin sadece yan ürünleri. Yaşadığımız psikolojik ve fiziksel rahatsızlıkların nedeniyse milyonlarca yıllık yavaş ve ince ayarlamalarla bugüne gelmiş beynimizin bu kadar hızlı değişen dünya karşısında tökezlemesi. Sinan Canan Youtube’dan da ara sıra videolarını izlediğim değerli bir bilim adamı. Kitapta kendi hayatına ilişkin ilginç bilgiler de paylaşmış. Kitapta sıkıcı bir şekilde beynin anatomik yapısını anlatmıyor, sadece yeri geldikçe değiniyor. Evde yapabileceğiniz ufak deneyler ve tarihte yaşanmış ilginç vakalar eşliğinde eğlenceli bir beyin yolculuğuna çıkarıyor sizi. Her gün en basitten en karmaşığa, otomatik pilotta veya bilinçli olarak yaptığımız yüzlerce hareketimizin arkasında muazzam bir mekanizma var. Okurken bu mucizevi organımızın yaptıkları ve yapabilecekleri karşısında büyülendim desem az gelir. Bu olur, başka kitap olur ama beyinle ilgili bir kitap mutlaka okuyun derim. Bu kitabı okuyunca cevap bulabileceğiniz bazı sorular şunlar: *Beynimiz bir bilgisayara göre son derece yavaş ve hatalıyken onu bu kadar üstün kılan ne? *Neden sağ yanımızı sol yanımızdan daha iyi kullanıyoruz? *Doğada ses ve renk diye bir şey var mı, bunları neden hepimiz farklı algılıyoruz? *Beynimiz her şeyi olduğu gibi mi kaydediyor, yoksa bizi kandırıyor olabilir mi? *Sanayi devriminin dayattığı eğitim modeli neden beynimizin işleyişine uygun değil? *Babam bu kadar güzel pasta yapmayı nereden öğrendi? (Pardon bu araya karışmış.) NOT: Bu arada başlıktaki cümle ünlü düşünür E. M. Schumacher’e ait. Bu sözü daha önce hiç duymadıysanız o kadar da ünlü değil demek ki:)