Home
Search
What to Read?
Sign In
Sign Up
Shopping
Explore
Books
Authors
Readers
1000Kitap Android ApplicationFREE – Download from Google Play
1000Kitap iOS ApplicationFREE – Get it from App Store
©2024 · 1000Kitap Web Application · 2.37.26
Gönderi
180 syf.
·
Not rated
Friedrich von Schiller (10 Kasım 1759 - 9 Mayıs 1805)
Alman şair, filozof, tarihçi ve oyun yazarı Johann Christoph Friedrich von Schiller askerlik, tıp ve hukuk alanlarında eğitim almıştır. Eğitim aldığı alanlardaki görevlerinin yanı sıra daha küçük yaşlarda tanıştığı tiyatro, hayatını biçimlendirmiş ve yaşamı boyunca yazdığı oyunlarla Alman tiyatrosunda büyük bir yer edinmiştir. Eserleri baş yapıt olarak nitelendirilien Schiller, bir çok yazarı ve şairi etkilemiştir. Schiller tıp eğitimi aldığı süreçte şair Klopstock'un eserlerini incelemiş, kendisi de doğa şiirleri yazmış ancak onun şiir dünyası daha çok düşünsel ve didaktik şiirlerden oluşmaktadır. Schiller düşünce dünyasını şekillendirirken Plutark, Shakespeare, Voltaire, Rousseau, Goethe ve Kant gibi bir çok önemli ismin eserlerini incelemiştir.
Entellektüel'in Ödülü: Kaçış
Schiller'in profesyonel olarak yazdığı ilk oyun olan Haydutlar, döneminde toplumsal yaşama getirdiği eleştiri ve baskıya karşı isyan sayılabilecek düşünceler barındırması sebebiyle Dük'ü rahatsız etmiş ve neticede Schiller 'Kaçış Ödülü'ne sahip olmuştur. Her çağda olduğu gibi, güçlüyü rahatsız eden her fikir engellenmek istenmiş ve bundan Schiller de nasibini almıştır. Kaçış Schiller'in üretkenliğini kamçılamış ve günümüzde dahi geçerliliğini koruyan, yorumlamaya ve uyarlamaya müsait onlarca oyun tohumu ekmesini sağlamıştır. Schiller'in yaşamına ve düşüncelerine vâkıf olmak üstün bir tarih ve felsefe birikimi gerektirmektedir, çünkü kendisi Aydınlanma Çağı, Fransız İhtilali ve Romantik Çağ için kilit bir isimdir.
KABELE UND LİEBE (HİLE VE SEVGİ/AŞK)
Hile ve Sevgi Türkiye'de ilk kez Muhsin Ertuğrul tarafından Darülbedayi'de sahneye konulmuş ve halkın büyük beğenisini kazanmıştır. Sahnelendiği dönemde Türk Halkı, demokrasiyle yeni tanışmış, Atatürk'ün her Türk vatandaşına tanıdığı eşit haklara sahip bir ulustur. Savaşın izlerini üzerinde taşıyan ve hanedanlıkla henüz yeni vedalaşan Türk halkının 18. yüzyıl Almanya'sındaki kast ilişkilerine aşinalığı eseri benimsemelerine sebep olmuştur. Eserin, halkı etkileme sebebi, konusunu açık olarak vermekte zayıf kalabilir. Özetlemek gerekirse, Hile ve Sevgi insanların tüm çağlarda olduğu gibi çeşitli sınıflara ayrılışı, toplumsal ilişkiler, makam ve mevki sevdası uğruna girişilen her türlü kirli oyuna getirilen bir eleştiridir. Ülkemizde yıllar boyu sahnelenen Hile ve Sevgi aynı zamanda Radyo Tiyatrosu olarak da halkın beğenisini kazanmıştır.
Gerçeklik ya da Gerçekçilik:
Schiller'in Beş Perde'den oluşan trajedisi Hile ve Sevgi 18.yy Almanya'sında Prenslik yönetimi altındaki halkın isyan çığlıdır demek yanlış olmaz. Eserdeki karakterler gerçek hayatta da var olan kişilerdir; Asi ve İdealist Ferdinand; Schiller'in kendisi, alt tabakadan aile babası Miller; Schiller'in babası, Nazır gerçekte de kirli oyunlarla rakibini alt eden; Montmartin, sarayda haremiyle meşgulken askerlerini yabancı topraklara yollayıp hayatlarına sebep olan ve oyunda sesini pek duymadığımız prens; Wurtemberg Dükası Karl Eugen ve oyunda güçlü bir rolü olan Lady Milford adıyla yer alan prensin metresi; Franziska von Hohenhein. Oyun kişilerinin realiteye bu kadar uyması döneminde büyük ses getirmiş, Fransız İhtilali'nden beş yıl önce kitaplaştırılan Hile ve Sevgi Almanlar için bir ihtilal kıvılcımı sayılmış ve Schiller Fransız İhtilali'ne uyan fikirleriyle tüm Avrupa'da ünlenmiş ve yüceltilmişir.
Hile ve Sevgi'yi ham haliyle, çağında değerlendirmenin yanında bu günün gözüyle alımlamak da önemlidir. Beş perdeye yayılan olaylar silsilesi birbiriyle bağlantılı olup çok az boşluk bulunmaktadır. Karakterler evrensel olup eserin Yeşilçam ruhunu yansıtan bir tavrı yahut Yeşilçam'a ilham olduğunu düşünmek yerinde olur. Karakterlerin sınırları ve özellikleri net bir şekilde çizilmiş ve her biri aynı zamanda tip denilebilecek kişilerdir.
Karakterler:
Nazır Von Walter: Esere adını veren Hile'nin yaratıcısı, haksız yollarla ulaştığı mevkide ahlâka ihtiyaç duymayan, sınıf ayrımını savunan, baş kötü karakterdir.
Ferdinand: İdealist, dürüst, fazlasıyla romantik, asi ve çağının ataerkil anlayışına sahip, duygularında ölçüsüz üst sınıftan bir gençtir. (Sevgi konusunda ataerkil bakışı ve kadınının sözde ihanetiyle onu cezalandırma çabası hiç bir çağda onaylanamaz.)
Mareşal Von Kalb: Hile ile sahip olduğu makamı yine hile ile korumaya çalışan, güçle cesur, hakikatte korkak bir saray adamıdır.
Lady Milford: Yaşamını yalan üzerine kurmuş, cinsel tutku ve sevgi ayrımını idrak etmiş, kendisi güçlü bir kadınken ataerkil düzende yoğrulmuş, hilenin teğetinde güçlü bir kadın karakter.
Wurm: Her devrin adamı. Yükselmek için her türlü kılığa girebilecek hakikatten bir solucan.
Miller: Sanatın içinde büyümüş ancak sanatın aristokrasiden daha aşağıda yer aldığı bir çağda ötelenmiş, aşağılanmış, madden zayıf olsa da manen son derece zengin bir aile babası. Oyunun son perdede şaşırtan ve Münir Özkul olup olmadığını sorgulatan, müthiş tipi.
Millerin: Tipik kızının istikbalini düşünen, kalbiyle hareket eden anne.
Luise: Oyuna ilahi bir bakışla bakmaya sebep, salt iyiliğin melekle simgelendiği, sevgide ölçüsüz fakat gerektiğinde vazgeçebilen alt tabakada ve henüz on altı yaşında olmasına rağmen olgun düşüncelere sahip aşık olunan baş karakter.
Sophie: Başka bir solucan, Antik Yunan'daki koro yahut süt nine.
ve muhtelif kişiler.
Oyundaki tüm rolleri açımlamak Schiller'in bu rolleri oluşturmada büyük çaba harcadığının göz ardı edilmemesi içindir. Hile ve Sevgi bu gün uyarlansa herhangi bir kişiyi yoğurmak yeterlidir ve nitekim bunun örnekleri de vardır.
Hile ve Sevgi oyunu Ferdinand ve Luise aşkının bir mevki kazanımına engel teşkil etmesi ve kast farkı sebebiyle, türlü oyunlara başvurularak neticede Luise'nin ve Ferdinand'ın hayatına mâl olmasıyla sonuçlanan bir trajedidir. Eser final itibariyle Romeo ve Jülyet'i anımsatır, nitekim eser sonunda ilahi bir aydınlanma ile aileler gerçekle yüzleşir.
Schiller eserini Hristiyanlık ahlâkı ve ataerkil anlayış temelinde yükseltmiştir. Pagan ve mitik unsurlar tali olarak yer alıp eseri edebi olarak zenginleştirmektedir. Alt tabakadaki daha yoksul insanların daha sevgi dolu oluşu ve aile bağlarının sağlamlığı dört semavi dinde de olduğu gibi iman ve yoksulluğun kıymeti ile bağdaşır. Kast ve mevkiye bağlı ahlâk gereksiniminin tükenişi ise bu eserin en önemli eleştiri konusudur. Fransız İhtilali'nin Özgürlük, Eşitlik ve Kardeşlik prensibiyle bağdaşan oyunda dönemine göre anarşist bir yaklaşım olup olmayacağı sorguya açıktır.
Tiyatro izleyicileri, okurları ve eleştirmenleri için bulunmaz bir nimet sayılabilecek Hile ve Sevgi'ye okunma oranı olarak yeterince önem verilmemiş olsa da bunun değişmesini diliyorum, sevgiyle.
··
498 views
Önsöz'e konacak kadar değerli bir yazı olmuş. Emeğine sağlık.
Amacım buydu biraz, yorumun sevindirdi ben teşekkür ederim. 🌺🙂
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.