Item: Fahim Bey ve Biz
Author: Psyche

Psyche

@Thewasteland·

06 March 2021 15:48

136 syf.

Not rated

O Gözler Sizi Çiviler Basmakalıp Bir Yargıyla

"David Hockney'in dediğine göre, kız kardeşi, Tanrının nesneler arasındaki hava, boşluk olduğuna inanıyormuş. Böylece her şey Tanrının içinde oluyor, Tanrının içinde dolanıyor. Fena fikir değil, değil mi? Ressamların algılama tarzına çok yakın bir bakış. Ressamlar imanlı olduğu için değil, hep resmetmeye çalıştıkları şey tam da bu görünmez boşluk olduğu için. Boyadıkları lekelere bir birlik sağlayabilecek tek şey bu boşluk - Tintoretti'den Morandi'ye kadar her ne tür bir boşluk olursa olsun..." (Görünüre Dair Küçük Bir Teoriye Doğru Adımlar - J.Berger) Fahim Bey ve Biz, Abdülhak Şinasi HİSAR’ın, 1941'de yayımlanan, CHP Hikâye ve Roman Ödülü üçüncülüğünü alan ilk romanıdır. Çamlıca’daki Eniştemiz (1944), Ali Nizami Bey’in Alafrangalığı ve Şeyhliği (1952) adlı iki romanı daha bulunan Hisar, romanlarında okurlarının ciğerlerini daima İstanbul atmosferi ile doldurur. Vazgeçemediği İstanbul manzaraları yine anı, biyografi, antoloji ve fıkra türlerine açılan geniş yelpazeli düşünsel mirasının en önemli unsurudur. Hisar’ı İstanbul’la özdeşleştirirken, İstanbul’a indirgemekten de kaçınılmalıdır. Fahim Bey ve Biz, Şinasi Hisar’ın bireyi merkeze taşıdığı, bireye, toplum ve kendi içindeki yerini sorgulatan, zengin diliyle ve düşünsel altyapısıyla, aynı zamanda otobiyografik izleriyle de önemi bir edebiyat hadisesi. Bağlam Yayınları'na ait bu basımda yazara ait bir biyografi yer alıyor, internette de bu bilgilere aynı klasik sunuşa ulaşmak mümkün. İlginç bir örnekse, İslam Ansiklopedisi'nde yer alan (islamansiklopedisi.org.tr/hisar-abdulhak-...) künyede, tıpkı onun, Fahim Bey'i okura sunuşu, Berger'in resimdeki boşluğu tarif ettiği gibi, biz'i, boşluğu, onu etkileyenleri ve onun dışarıdakileri Hisar’ca ancak edebi özellik taşımadan yansıtması. Berger'in sanatkârının eserini boşluklarla görünür hâle getirmesi, çok uzak görünen –aslında pek yakın- matematikteki, bir kümeyi elemanları, elemanı olmayanlar ve evrenseli tanımlamaktan farksız. Ansiklopedide izleyelim Abdülhak Şinasi HİSAR’ı: "BOĞAZİÇİ MEHTAPLARI Abdülhak Şinasi Hisar’ın geçmiş yaşayışı ile Boğaziçi’ni yepyeni bir değerlendiriş açısından canlandıran eseri. FAHİM BEY ve BİZ Abdülhak Şinasi Hisar’ın yayımlandığında edebî bir hadise olarak karşılanan, geniş akisler uyandırmış romanı. Kardeşi GERÇEK, Selim Nüzhet Türk matbaacılığı, gazeteciliği ve tiyatrosu hakkındaki araştırmalarıyla tanınan yazar. Komşusu ve hocası TEVFİK FİKRET Edebiyât-ı Cedîde şairi. Hocası MÜFTÜOĞLU AHMED HİKMET Edebiyatçı ve fikir adamı. Hakkında biyografik mahiyette eser yazdığı yazar AHMED HÂŞİM Türk şairi ve deneme yazarı. Görüştüğü Jön Türkler’den AHMED RIZÂ Jön Türk hareketi liderlerinden ve Türk siyaset adamı. Yazılarının yayımlandığı dergi DERGÂH 1921-1923 yıllarında yayımlanan fikir, sanat ve edebiyat dergisi. Denemelerinin yayımlandığı dergi VARLIK 1933’ten beri yayım hayatını sürdüren edebiyat, sanat ve fikir dergisi. Kurucu üye olarak çalıştığı dernek TÜRK OCAĞI II. Meşrutiyet ve Cumhuriyet dönemlerinde Türkçülüğü savunan dernek." 19. ve 20. yüzyıl Türkiye’si düşünüldüğünde, bu isimler yanında komşusu Şair Nigâr Hanım, isim babaları Şinasi ve eserinde de andığı Abdülhak Hamit Tarhan, Paris'teki eğitimi sırasında görüştüğü Prens Sabahattin, Dr. Nihat Reşat Belger, Ahmet Rıza Bey ve Yahya Kemal, Hisar'ın hayatındaki önemli isimler. Türkiye dışında bizzat tanıştığı ve edebi yönden etkilendiği ifade edilen Maurice Barres, döneminin ünlü sanatçıları Jean Moreas, Emil Faguet, Henri' de Regnier, Jean Cocteau, "Hisar'ı kaplayan boşluk; ‘’Abdülhak Şinasi Hisar ve Biz" yargısına erken ulaştıran sebepler. İsim çevresi oldukça kalabalık ancak üzerinde durulması gereken konular bu isimlerden çok daha fazlası... FAHİM BEY VE BİZ "Fahim" sözlük anlamıyla Akıllı. Anlayışlı, (Fahm. dan) İtibâr ve nüfuz sâhibi olan, büyük zât. Romana adını da veren ve ismiyle müsemma Fahim Bey'le, okura sıradan bir kurgusal biyografi sunmuyor Abdülhak Şinasi, çünkü hikâye doğumla değil ölümle başlıyor. Bir gazete haberiyle duyurulan ölüm, Fahim Bey'in yaşam boyu yanı başındaki sesleri yeniden harekete geçirip ölünce de onu terk etmemelerini sağlıyor. İyi ya da kötü anılmak her faninin başına gelecek sıradan bir durumdur. Yazarın sıradanlığı delme çabası ölüm ilanının birkaç gün sonra değiştirilmesiyle başlıyor. İlanın değiştirilme sebebiyse Fahim Bey'in göreviyle kazandığı "maslahatgüzar" unvanının gerçek olup olmadığının sorgulanması ve neticede hak etmediğine karar verilmesi. Bu başlangıç romanın kıvılcımını yakıyor ve eser boyunca Fahim Bey'i tanıyan insanlar onunla kesişen hayatlarından hikayelerini kronolojik olarak tek bir anlatıcıya verdikleri görünmez röportajlarıyla yazdırıyorlar. Fahim Bey ve Biz' in bir hikayeler kolajı mı yoksa bir roman mı olduğu tartışıladursun, tek dinleyici- anlatıcının Fahim Bey'in arkadaşının oğlu olduğu hikâyeler bugün alışık olduğumuz biyografik belgesellerin tadını fazlasıyla veriyor. Eser, duyulan geçmiş zaman kipinde ilerlese de yazarın Fahim Bey'le bizzat tanıştığına da şahit olunmakta. Biçimsel olarak bir diğer önemli konu dil. Hisar eski ve yeni dili bağladığı, yabancı dillerden de sözcükler kattığı üslubuyla şiir’e de fazlasıyla dokunuyor. Adülhak Şinasi'nin şiir'i bir yaşam biçimi ve bu yalnız dili yansıtan bir sözcük değil, romanın akıcılığı da bilinen anlamıyla bu şiirsel hâl ile sağlanmakta. Sözcük dağarcığının zenginliğiyle birlikte romanın sözlüksüz okunması anlaşılırlığının imkânsızlığına işaret ediyor. Peki, okur bu eserin neresindedir? Anlatılan Fahim Bey mi Biz miyiz? Her okur Biz'lere katılan ve onu yargılama fırsatını eline geçiren yeni bir eleman. Fahim Bey hakkında yeni görüşler belirten tüm insanların birleşimi ile oluşan "biz" , Fahim Bey Kümesi' nin evrenselidir ve biz' de tıpkı evren gibi genişlemektedir. Ezcümle Biz'ler hem Fahim Bey'i kapsayarak onu etkilerken, ondan ayrılan yanlarıyla onu dışlayıp yargılama şansına sahip olan toplumdur... Fahim Bey, daha doğmadan toplum onu şekillendirmeye başlamıştır. Ailesinin ona verdiği isim, ondan beklenen karakteri de dikte eder ve hayatla tanışan Fahim Bey tüm adımlarında akıllı ve saygın olmanın peşindedir. Ancak hayatın cilvesidir ki o aklı yansıtan birçok özelliği yanında hayalperest bir ruhtur aynı zamanda. Tüm deneyimlerinde bir aşırılık göze çarpar, çünkü toplum, dar olanı ona yakıştırmamıştır. Fahim Bey bireysel yaşamına başladığı ilk anda minimal bir hayat yerine ailesinin şanına yakışır bir ev seçer. Eş seçimi keza "Saffet" hanım gibi varlığı ispat edilemeyecek eski zamanın silik kadınıdır. Toplum ona nepotizmi dikte eder, çünkü o zamanda da mevki ancak torpille elde edilir. Giyimini dahi statüsü belirler ve eser boyunca trajikomik olaylar silsilesi ona hem acımaya, hem de tebessüm etmeye neden olur. Tüm bu seçilmek zorunda olunanların içinde tek seçebildiği lezzetli peynirleri, yalnızlık gerçeğiyle bir ofise sığınıp, ideallerini kağıda dökebilmesidir. Gençlik yıllarında deneyimlediği yabancı ülke ziyaretleri ona farklı bir dünyanın, bambaşka ruhların varlığını göstermiştir, yazarın da öz yaşamında olduğu gibi. O hiç söz etmese de savaştan çıkmış bir millet orada koskoca sessiz bir gölge olarak durmaktadır. Daha mühim adledilen davalarla mücadele eden insanlardan ayrılır Hisar, diğer dünyadaki bilimsel ve ekonomik gelişmelerin farkındadır, başka bir hayatın… Bugün satın alınmak için sıraya girilen multidisipliner düşün adamlarının arayıp da bulunamayan temsili Fahim Bey, düzinelerce kağıda döktüğü hayallerini eyleme dönüştürememesiyle, Biz'in gözünde asla anlaşılmamış ve neticede hayalperest olarak dünyadan göç etmiştir. Abdülhak Şinasi Hisar, yenilikçi ve modern bir yazardır. Türkiye’nin bugün olduğu gibi pek çok çağı aynı anda yaşadığı 20. yüzyılda modern insanın anlaşılma açlığını ve toplumun dilli kıyıcılığını harikulade yansıtmıştır. Hisar’ın eserlerini daha çok İstanbul üzerine verdiği belirtilmekle birlikte döneminin sorunlarını pek yansıtmadığı için eleştirilmektedir. Fahim Bey ve Biz romanında da tutkusu İstanbul'a daha az değinir Hisar. Görüldüğü kadarıyla İstanbul hâlâ eski İstanbul olup, modernizmden henüz pek etkilenmemiştir, ancak insan ilişkileri için aynı durum söz konusu değildir. Dönem yazarlarının üzerine düştüğü Romantizm ağırlıklı konulara değinmemesi, onu diğerlerinden ayırırken toplumsal konulara duyarsız olarak yaftalanması dönemin hassasiyeti ile kabul edilse de bugün bakılan açıdan doğru değildir. Toplum ve bireyin konumlandırılma sorunsalı her devirde akılları bulandırmıştır. Abdülhak Şinasi, evrensel düşünen, bilimsel gelişmelerden haberdar, edebi açıdan zengin bir yazardır. Fahim Bey ve Biz bağlamında her bölüm için zamanı belirten betimlemeleri oldukça sevimliyken, bir sayfayı aşan ve her bölümde rastlanan örneklendirmeleri okuyucuya abartılı gelebilir. Nitekim bu eleştiriler de onu Abdülhak Şinasi Hisar yapmaktadır. Türk Edebiyatı okurunun mutlaka okuması gereken bir eser olan Fahim Bey ve Biz'den alıntılara yer vererek bir inceleme yapılsaydı daha lezzetli olurdu ancak bu da okurda yaratacağı tılsımı bozabilirdi çünkü üzerinde durulacak onlarca sağlam psikolojik analiz içermekte. Türk okurunun mesafeli durduğu eser Almanca'ya da çevrilmiş ve ülkedeki durumu düşünülürse yabancı okurla olan ilişkisinin ne durumda olduğu yine bir merak konusu. Merkezinde insan olan, insanı anlatmanın yine insanla mümkün olduğunun farkına varmaya sebep Fahim Bey ve Biz. Yargılar da insan gibi, zaman gibi, yerinde durmayan değişkenlerden meydana gelir, ölümle de yok olmaz. İster matematik, ister resimle ister de dil dolambaçları ile anlatılsın… İlgilisi okursa mutlaka kâm alacaktır.

Fahim Bey ve BizAbdülhak Şinasi Hisar · Bağlam Yayıncılık · 19961,858 okunma

··

2,456 views

Erhan

@rhozd ·

06 March 2021 19:38

Nasıl yazarı atlamışsam, sizin incelemeleriniz de atlamışım galiba . Elinize sağlık, okunası bir kitap anladığım kadarıyla.

Psyche

@Thewasteland ·

06 March 2021 19:44

Benim için de yeni bir keşifti Erhan Bey. Teşekkür ederim, biraz dağınık oldu incelemem ama kitabın size de hitap edebileceğini düşünüyorum. :)

Homeless

@semptomania ·

06 March 2021 16:33

İncelemeyi kitap bitiminde okuyacağım :) Şu ana dek okuduğum kısmı baz alırsam esaslı bir kitapla tanışmışım hissi verdi. Senin de beğenmene, istifade etmene sevindim.

Psyche

@Thewasteland ·

06 March 2021 16:38

Benim için değişiklik oldu ve güzel oldu. Önerilerine güvenebileceğimi de ispatladın böylece -yine-. :) Okuyunca iki kelam edersiniz dilerim :)

1 next answer

Kaan

@sfumato ·

27 October 2021 21:51

Hem teferruatlı hem de akıcı güzel bir inceleme okudum. Kaleminize sağlık. Eseri okumuştum. Başları hoşuma gitse de, dilinin ağırlığı ve o sıra sözlük karıştırmaya erindiğim için, hakkıyla okuyamadığımı düşündüğüm bir kitap olmuştu Fahim bey. İleride tekrardan okuyacağım. Son olarak, insanların sanki yazılan her edebi eser, toplumsal sorunlara değinmek zorundaymış gibi, sadece bunu kendilerine bir ölçüt olarak alıp eserleri değerlendirmelerinden epey sıkıldım. Halihazırda yazılan edebi eserlerin pek çoğunda toplumsal sorunlar işleniyor. Geriye kalan üç beş tane farklı konu işleyen ve anlatımı farklı olan eseri de uygun açılardan gözlem altına alalım. Yoksa Orwell'ı distopyalarından ne farkı kalır edebi eserlerimizin.

Psyche

@Thewasteland ·

27 October 2021 22:29

Muhtemelen bu kitap için referansımız ortak. :) Evet yorucu bir okumaydı benim için de ama bir aşamadan sonra aradığımı bulmanın verdiği güçle tamamlamıştım okumayı. Anlaşılmak çok güzel ve bu paragrafta birleşiyoruz. Fahim Bey ve Biz, dönemi itibariyle önemli ve her zamanki gibi alışık olmayan bünyeleri çarpan bir tesiri var. Bireyi bir kenara bırakıp salt toplum tarafından bakmak kör bir bakıştır bana göre de. Nasıl bir organizma en küçük yapıtaşından başlayarak inceleniyorsa biyolojik manada, toplum da aynı şekilde incelenmeli. Fahim Bey, bir birey, belki öteki, çokça yalnız ve modern bir tip. Osmanlı'nın enkazını üzerinden atamamış genç Türkiye halkına asla hitap etmeyen bir karakter. Esasında Şinasi Hisardan önce de bireye yaklaşan yazarlar olsa da Fahim Bey çok başka. Yalnız o var onun etrafındakiler ise sadece gürültüler... Ezcümle, birey anlaşılmadan toplum anlaşılamaz, insan zaman zaman objektifleriyle oynamalı.. Sizinle birlikte ben de bakıyorum incelemelere aslında bunları vakit buldukça düzenliyorum ama hâlâ dağınık pek çoğu, yine de katlandığınız için teşekkür ederim. 🙏🏼🙂

2 next answer

Bu yorum görüntülenemiyor