Home
Search
What to Read?
Sign In
Sign Up
Shopping
Explore
Books
Authors
Readers
1000Kitap Android ApplicationFREE – Download from Google Play
1000Kitap iOS ApplicationFREE – Get it from App Store
©2024 · 1000Kitap Web Application · 2.37.13
Gönderi
Lawrence Efsanesi
Bazıların gazetelerden bazıların kitaplardan ya da filmden adı duyduğu bir isimden bahsediliyor. Onun adı Thomas Edward Lawrence; kısaca T.E.Lawrence ya da biz daha çok Arabistanlı Lawrence olarak biliyoruz. Her şekilde Lawrence bu coğrafyanın kaderinde söz sahibi olmuş kişilerden biridir. Orhan Koloğlu'nun Lawrence Efsanesi adlı kitabı da Lawrence efsanesi üzerine odaklanarak bu kişiyi, yaptıklarını ve onunla özdeşleşen veya efsane haline getirilen durumları analiz ediyor.
Peki kimdir bu Lawrence? Nereden gelmiş, kimlerden, ne yapmış? İngilizler için ne ifade ediyor? Onunla ilgili anlatılan bilgilerin ne kadarı doğru? Gerçekten de 'efsane' mi, 'kof' mu yoksa 'abartılmış' bir gerçeklikle örülmüş bir kişi mi? Orhan Koloğlu da yine önsözde, bu ve buna benzer şeyleri merak ederek bu çalışmayı ortaya çıkartmış. Yani Lawrence Efsanesi'ni irdelemiş.
Bu kişi özelinde Batının anlatımı, bizlerin anlatımı, kıyaslama, gerçekler ve yalanların derlenmesiyle Lawrence efsanesinin nasıl ortaya çıktığını okuyucuyla paylaşıyor. Kitabın oluşturulmasında yüzlerce yerli ve yabancı kaynak taranmış. Buradan hareketle Lawrence'nin hayatına, yaptıklarına ve yapamadıklarına odaklanılarak durum aydınlatılmaya çalışılıyor.
Kitap sadece Lawrence anlatmakla yetinmiyor. Ayrıca bölgenin siyasi, ekonomik, askeri durumu da yansıtılıyor. Lawrence dışında Osmanlı'nın son zamanları, Arap yarımadasında yaşananlar, Osmanlı'nın buna engel olma çabaları, teknoloji, silah, para, güç, kabileler gibi çeşitli unsurlar da gösteriliyor. Bu içe içe geçen anlatım, konunun daha iyi anlaşılmasını sağlıyor.
Bölgede bedevi unsurlarla aşiretlerin gel-git misali durumu; parayı verenin düdüğü çaldığı bir ortamın etkin olması, Osmanlı'nın işini de zorlaştırmış. Burada özellikle bedevilerin savaştaki (ya da ayaklanma, ihtilal, ne denirse) rolü önemli. Bölgenin aşiret yapısı bilinmeden sadece tek bir şeye bakarak sebep sonuç çıkarmanın zorluğunu da anlatılıyor. Orhan Koloğlu salt İngiliz, Fransız, Arap ve Türk kaynaklara bakmamış. Ön planda gözükmeyen, bazen 'hayalet savaşçı' olarak da nitelendirilecek şekilde pusuda bekleyen bu bedevileri de konunun içine dahil ederek, okuyucular için yeni pencerenin de açılmasını da sağlıyor.
Lawrence'nin Bilgeliğin Yedi Direği adlı kitabından da bol miktarda alıntı ve karşılaştırma yaparak, efsane tabirini çözümlemeye çalışıyor. Bu sayede Lawrence ne demiş ama ne olmuş şeklinde kıyaslama da mevcut. Ayrıca Bilgeliğin Yedi Direği adlı kitabının da ilginç hikayesini anlatıyor. Bu bile oldukça çarpıcı ve önemli bilgidir. Orhan Koloğlu da yabancı menşei alıntılarla bu durumu anlatıyor.
Şerif Hüseyin ve çocuklarının İngilizlerle yaptıkları işbirliğinin sonucunun ne olduğu da önemli. İngilizlerin desteğini alarak yapılan çatışmalarda binlerce Müslümanın ölmesinin müsebbibi kim diye bir soru da sorulabilir? İngilizlerle işbirliği yaparak Arap ayaklanmasını [bu kitap Lawrence ve Şerif Hüseyin kısmını anlatıyor] isteyen Arapların sonraki durumu için de bu dönem önemli bir milattır.
Arap ayaklanması denildiğinde hep homojen bir şekilde tüm Arapların aynı düşündüğü hesabı yapılır. Lakin bu ayaklanmayı destekleyenler olduğu gibi karşı çıkanlar da mevcut. Ayrıca bedevilerin Arap ama Araplardan farklı bir şekilde davranması işin seyrini acaba ne kadar değiştirmiş bu da kitabın içinde anlatılıyor.
Mekanik bir dil kullanmadan gayet anlaşılır ve dengeli bir kaynakça kullanımı ile bütünlük güzel oluşmuş. [Bu kelimeyi (mekanik dil) burası için uydurdum lakin şu anlamda kullanıyorum: Bir metinde (Burada kitap) yazarın sayfalar boyunca kendi duygu ve düşüncelerini de metne aktarması şeklinde kullandım. Çünkü bazen sağdan soldan alınan bilgiler peşi sıra kullanılıyor, bu tür kullanım için mekanik dil tanımlaması yapıyorum. Bu tanımlamanın doğru ve yanlışlığı benim düşüncelerim doğrultusundadır ve geneli bağlamaz, kesinlik bildirmez]. Yazarın çok boyutlu kimliği ve tecrübesi, kitabı da herkesin okuyacağı şekilde sade bir anlatım ile oluşturmasını sağlamış.
Birinci el kaynakların da kullanıldığı bu önemli ve değerli kitabı tüm -özellikle tarihsever- okuyuculara tavsiye ederim.
Hamasi nutuklar ve menkıbelerle coşturulmuş bir metin bulamazsınız. Akıcı anlatım sayesinde kelime ve cümlelerle boğuşmadan ne demek istendiği rahat anlaşılabiliyor. İngilizlerle işbirliği yapan bazı Arap aşiretlerin bu coğrafya da çıkarttıkları yangın halen devam etmektedir. (Bazı sayfalarda dizgiden kaynaklı kelime hataları var.)
Ezcümle: Bu kitabı 18 - 19 Ocak 2021 tarihleri arasında okudum. Bu yazı da 7 Mart 2021 tarihinde 1000Kitap sitesine eklendi.
··
80 views
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.