90'lı yıllarda okumuştum Karamazov Kardeşleri.Bu İkinci okuyuşum. Eski dostu pek özlemişim.( Bakmayın böyle beylik laf ettiğime. Vefasızım, vefasız. Aradan 25-30 yıl geçmiş. Hade ordan ) Tekrar tekrar okumak isterim. Hatta inanırmısınız son sayfayı okuyup, kitabı hatm ettiğimde , başa tekrar döndüm, tekrar okumak için. Sonra bir çıglık koptu başucumdaki okunmayı bekleyen diğer kitaplardan. Dedim Şeytana uyma, bu haz sana bayagı idare eder, ama arayı bu kadar açmayacağımada söz verdim. Ömrüm yeter kısmet olursa 3. , 4. yü de okumak isterim.
Aslına bakarsanız 4-5 ay önce başladım okumaya. Bitsin istemedim, Karamazov Kardeşlerle haşır neşir olmak, onlarla hasbihal etmek ( daha dogrusu Dostoyevski ile ) ,gitmesini istemediğim konuğumun konuklugunu uzatmak için bin bir taklalar attım. Ama son bir kaç gün frenler koptu. Ve maalesef bitmesini istemediğim şahaser bitti. Gözyaşları ile. Az önce dostumdan ayrıldım.
Dostoyevski ; bu şah-eseri'ni yayınladıktan 1 ay sonra vefat etmiş. Onun son yapıtı. Belkide , Hayır. ! Belkide değil kesinlikle en muhteşem eseri. Number One 'ı. Kimisi Suç ve Ceza der. Ahhh, Raskalnikov affet beni, Budalanın Prens Mişkin i de af etsin. Ben oyumu Alyoşadan yana kullanıyorum.
Elimdeki Kitap İş Bankasının Kültür yayınlarından, Nihal Yalaza Taluy mütercimi.1025 sayfacık. Yazar çok şey yazmış, çok şey anlatmış. Ama boş konuşmamış. Dolu Dolu . Ah niye bu kadar sayfalar az. Niye bu kadar ince bu kitap.?.Dostoyevskiyi görseydim. Ona ilk sorum,sitemim bu olurdu herhalde, arsızca.
Yeter bu kadar duygusallık, övgü yeter, bize kitabı anlat..Ben Dostoyevski değilim ki, hem bu şaheser nasıl anlatılır.Nerden başlanır.Spoller vermeden ne denir bilemedim ki.
Bildiklerimi anlatayım size ; Dostoyevski sadece hikaye,Roman yazarı değil. Her kez bir hikaye yahut Roman yazıyor. Lakin O bir psikolog, O bir Filozof. O bir sosyolog, O bir ilahiyatçı, O bir hukukçu, O bir Egitmen. O bir deha. O bir Hakikat arayıcısı. Bitmez...
O asla bir sosyalist yahut Kominist değildi. Dünya ona methiyeler düzerken, Çagdaş 20 yyl ın Bolşevik, sosyalist,Kominist Rusyası ve onun taraftarları onu sevmezler.Nasıl sevsinler ki, her fırsatta onlara çakmaktan, geri durmaz.Bu kitabın başında anlatıcının agzından bir alıntı paylaşırsam daha net olacak .Şöyle ki.. " Tersine bir karara,ruhun geçiciliğine ve Tanrının yokluğuna varmış olsaydı hemen bir zındık sosyalist olup çıkardı(Çünkü Sosyalizm yalnız işçilerin ya da dördüncü dedikleri zümrenin sorunu değil,daha çok zındıklık,tanrısızlık; yerden ğöğe yükselmek için değil,ğöğü yere indirmek kastıyla inşa edilmiş Babil Kulesidir)..."
Dostoyevskinin ana konusu ; Tanrı, Tanrısallık ve onun çevresinde dönen tüm soru ve soru-n-lar olmuştur.Çeşitli karakterlerinin ağzından o kadar hakkaniyetli olarak yazıp çizer ki. Okuyucu onun rengini anlamakta zorlanır.Kimi onun için İnançsız,kimi Deist, Kimi Agnostik demiştir. Hatta bu son eserinde Baba Karamazov ve Üç oglu Hatta Dördüncüleri gayri meşru Semerdnikov da dahil hepsinin Dostoyevski olduğu söylenmiştir.Şahsi fikrim ise yanıldıklarıdır.Evet onlardan bir parça bulur kendinde ,lakin onun olmak istediği kişi kimdir.Yazar kitabın başında kahramanını ilan eder, hem de af dileyerek,belki beni ayıplayacaksınız böyle kahraman mı olur diyerek.O da küçük oğlan Alyoşadır.Aslında olmayı arzu ettiğ kişi Stratez Zotsima ve onun Müridi Alyoşadır.Kitabın son sayfasında Alyoşanın ağzından son noktayı koyar.Son sayfaya gelenler,son satırlara ulaşanlar ne dediğimi anlayacaktır.
Kitabın kurgusundan bahsedeyim. Bir kasabada bir cinayet işlenir.Ölen Baba karamazov.Ama ondan önce Karamazovların hikayeleri gelir.Birbirleriyle olan ilişkileri işlenir.Karakterleri bol bir kitap.Stratez Zotsima,Rakitin,Katya ve Gruşenka,Ahh Gruşenka..Ve diğerleri Grigor,Doktor Herzentube,Savcı,Avukat,Sorgu yargıcı,Polonyalılar,Bayan Hahlahova ve kızı Lizayı da az daha unutuyordum.Ve diğerleri,diğerleri, o kadar canlılar ki. Uydurulmuş olamazlar, kesin bir yerlerde yaşıyorlar.Olaylar öyle gelişirki.Aralara öyle anlatılar yerleşirki hikayenin heyecanını bile unutursunuz.İvan ve Alyoşanın lokantadaki 70 sayfalık sohbetleri için bile okunur bu kitap." Büyük Engizasyoncu " için bile okunur ( E.Fromm Buyük Engizasyoncuda vurgulanan " özgürlükten kacış" temasından etkilenerek aynı adlı kitabını neşretti diye düşündüm bir an ).Ve çocuklar sorunu var bir de tabi.Bileti iade ettiren.En inançlımıza bile dille olmasa bile gönlümüzde isyan bayrağını çektiren.
Kitapta arka planda iki konu işlenir ,onlardan da kısa bir dem vurup noktalayayım.Bu kitap okunmadan anlaşılmaz.Ne desem boş. Birincisi hepimizin suçlu olduğu ve empatisi.İkincisi her şey mübah olursa....
Evet..Burda kesiyorum. Okuyanlarla görüşüp, konuşalım.
Not : Yazım hatalarımdan dolayı af edin lütfen.
