kıdır-hızır
Buraya kadar adlarını saydığımız kutsal kişilerin ve bunların fonksiyonları birbirleriyle örtüşmektedir. İslamî dönemde ortaya çıkan inançlarla Eski Tükler’in Gök Tanrı Dini çevresinde oluşan inançlar fonksiyonları bakımından da birbirine benzemektedirler.
Değişen sadece isimler olmuş buna karşılık inancın ifade ettiği olgu hep aynı kalmıştır... Adı ne olursa olsun Hızır inancı çok eski tarihlerden beri Türkler’in yaşamından ayrılmaz bir unsur olmuştur.
Gök Tanrı inancı döneminden kaldığı bilinen varlık ve şahsiyetlerin belirgin özelliklerinden biri de sürekli hareket halinde, her an her yerde görünebilir olmalarıdır.
Yukarıda örnekleriyle açıklamaya çalıştığımız Kut veren, kutlu kılan, ilahî kaynaklı varlık ve şahısların Türkistan sahasında ortak adı Kıdır olarak bilinmektedir. Altay, Kazak ve Kırgız Türkçesi’nde kıdıruv kelimesinin gezmek, seyahat etmek anlamına geldiğini söyledikten sonra, Türkiye’de özellikle baharın gelmesi ile birlikte gidilen ve genellikle Hızırİlyas/Hıdrellez kutlamalarının yapıldığı yer olan Hıdırlık, Hıdırlık Tepesi gibi adlandırmaların sadece Hızır kelimesi ile izah olunamayacağını, kıdıruv kelimesinin Doğu Türk sahasından Batı Türk sahasına taşınmış olabileceğini de dikkate almamız gerekmektedir.
Altay, Kazak, Kırgız, Karakalpak, Doğu Türkistan Türkleri’nde, sürekli halk arasında gezen, kalbi temiz insanlara yardım eden, onları destekleyen, çeşitli kötülüklerden koruyan varlık kut iyesi sayılır ve Kıdır adıyla adlandırılırdı. Kıdır’ın sevdiği insan kutlu kılınır, şansı artar, işi rast gider. Kazak Türkleri arasında”Tanrı koldasın, Kıdır ondasın”, “Kuday jarılgasın, Kıdır esirgesin”, “Kıdır darısın, bak kalasın” gibi dualar Kıdır’ın toplum tarafından önemsendiğinin ifadesi olarak görülür. (*)
Herkesin kendi gönlünce tasavvur ettiği Kıdır, (Hızır) özellikle Ramazan ayı, Hıdrellez gibi özel günlerde görüldüğüne ve insanoğlunun davranışına göre ona yardım ettiğine dair olan inanç ünümüze kadar gelmiş ve Anadolu insanı halen Hızır inancıyla iç içe yaşamaya devam etmektedir.
Sayfa 64Kitabı okudu
·
26 views
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.