Evet, okuması biraz zor bir roman. Sanat, şair, insan, özne, doğa, özgürlük, edim, irade, tesadüf ve kader ayrımı gibi pek çok konu üzerine yorumların olduğu (roman kişileri tarafından) bir eser. Ama özellikle Alman romantizmini şekillendiren ya da daha doğru bir ifade ile ona yön veren bir romanlardan olduğu unutulmamali ve bu dikkatle okunmalı. Wilhelm'in ideal insan olma yoluna tanık oluyoruz.
