Sessiz Bir Adam bir tiyatro metni. Ağaoğlu bu oyununu 1970 yılında TRT'nin sahnelenmek üzere yapılan bir yarışması için yazmış fakat oyun jüri üyeleri tarafından beğenilmesine rağmen kabul edilmemiş. Hatta Muhsin Ertuğrul'un da oyunu okuduktan sonraki ısrarlarına rağmen reddedilmiş. Sebebi ise Adalet Ağaoğlu'nun bu oyunu Anton Çehov'un bir oyunundan esinlenerek yazması gösterilmiş. Yarışma kurallarınca esinlenmek metni kuraldışı yapıyormuş. Kitap aslında bununla başlıyor. Yani esinlenmek üzerine. Ağaoğlu'nun kendi günlüklerinden bazı parçalara yer verilmiş. Ve yazar bunu eleştirmiş. Esinlenmek kavramının kopya etmek olmadığını, bırakın edebiyatı, sanatın pek çok dalında çeşitli eserlerin ve yapıtların birbirlerine ışık tuttuğunu, aslında birbirlerinden zaten çok şey taşıdıklarını... Düşündüğümüzde de bizim bile günlük hayatlarımızda bize güzellik veren şey sanatsal çalışmalar, edebi eserler değil midir? Bizde uyandırdıkları hislerle, tepkilerle somut çalışmalara iterler, bir şeyler üretmeye iteklerler.. Tabii ki bence bu bahaneydi. Yani esinlenme olayının kural ihlali sayılıp Ağaoğlu'nun eserinin yarışmadan elenmesi. Altında daha derin ve net bi tepki vardı ki, o dönemin siyasi yönetimi, Ağaoğlu'nun daha sol bir görüşe sahip olması, hiçbir zaman saklamadan Türkiye İşçi Partisi'ni savunuşu gibi şeyler asıl nedenlerdi. Oyuna gelirsek.. aslında derin bir entelijansiya eleştirisi var. Muhabbetler, sohbetler, konyaklar, mezeler gırla. Doğu Batı sentezi küçük ama ünlü sanatçı topluluğumuz, romancı, şair, şairin karısı, tenör, hizmetçi, arkadaş, genç kadın ve genç adamdan oluşuyor. Genç kadın ve genç adam yeni evliler. Adam işçi bir kesimden, eli nasırlı, toprak altına dinamit yerleştirip patlatan, çığ deviren bir adam. Sanatla alakası yok, utangaç ama içten ve çok çalışkan bir karakter. Kadınsa genç, güzel, sanatçı çevrenin süs papağanı. Dost çevresinden bir saniye ayrılamayan, içinde büyük bir boşluk duyan, bunu anlamlandıramayan ve bu boşluğu çevresindeki "sanatçı dostlarıyla" doldurmaya çalışan bir karakter. Diğer sanatçı erbabı ise geneli itibariyle süslü sözcükler kullanan, hiç bir zaman ülkeyle özdeşemeseler de konuyu sürekli politikaya getiren ve sorunun "taban kesiminin aydınlanamayışı" olduğunu düşünen, bu konuları kısır döngü tartışan kişiler. Arkadaş karakteri, genç adamın yakını. Zaten genç adamın oyun boyunca anlaşabildiği tek kişi sayılır. Bir de hizmetçi var. O da "tabana" ait olduğu için birbirlerini anlıyor sayılıyorlar. Oyunda genç kadının kocasını asla anlamadığını, onu aldattığını da okuyoruz. Ama bunlar o kadar önemsiz geldi ki bana. Çünkü aslında kadın kendi elit tayfasından asla içini dolduramadığı o boşluk hissiyle, kocasını gerçekten tanıyamayıp kısmen arkadaşlarının da fikriyle onu tabana yakın görüp asla anlayamamasıyla bomboş fikirlerde savruluyor. Böyle bir kişinin oturup bir buhran yüküyle aydınlanmasını beklersiniz di mi? Ben de bekledim. Ama öyle bir şey olmadı. Kadın saçma sapan boşluk doldurma oyunları oynarken genç adam öldü. Ve inanılmaz bir ikiyüzlülük sahnesiyle son buluyor tiyatro. Keşke bu oyun gerçekten de oynanabilseymiş. Çünkü ben ne kadarını aktarabildim emin değilim ama yoğun bir eleştiri havası var. Karakterler ardından toplumun bölünmüşlüğü, "kesimlerin" birbirlerine duvarları ve birbirlerini anlamak için çaba sarf etmemeleri var. Aklıma ister istemez Thomas Bernhard'ın Avusturya elit kesimini eleştirdiği kitabı Odun Kesmek geldi. Ağaoğlu bunu Bernhard gibi tokat ata ata yapmamış elbette fakat alttan alta mesajlarla, tiyatro türünün o kendine özgün parantez içi uyum ifadeleriyle bence yeterince güzel anlatmış fikirlerini. Eleştirel ve sanatsal metin okumalarını seven arkadaşlara Sessiz Bir Adam'ı öneririm. Not: Bu arada adam bence sessiz falan değildi, hem konuşmasına bir türlü fırsat vermediler, hem de adam konuşsa dahi duvara konuştuğunu hissettiğinden özellikle susmayı tercih ediyordu.

Sessiz Bir AdamAdalet Ağaoğlu · Everest Yayınları · 201728 okunma

··

142 views

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

meltem şen