Home
Search
What to Read?
Sign In
Sign Up
Shopping
Explore
Books
Authors
Readers
1000Kitap Android ApplicationFREE – Download from Google Play
1000Kitap iOS ApplicationFREE – Get it from App Store
©2024 · 1000Kitap Web Application · 2.37.24
Gönderi
·
Not rated
Vesikalar Işığında Tarih Okuması
✮ ✮ ✮
Sosyal Bilimlerin en önemli alanlarından biri olan Tarih, geçmişin izini sürerek geleceğe rehberlik etme işlevine sahiptir. Geçmişe dair her türlü vesikayı okuma ve analiz etmek, şimdinin ve geleceğin yol haritasını çizmeye yardımcı olacaktır. Geleceğin yol haritası toplumların istikrarı için elzemdir.
Yakınçağ bölümünde doktorasını tamamlayan, Ankara Üniversitesi, Chicago Üniversitesi ve Bilkent Üniversitesi’nde Osmanlı tarihi alanında ders veren Merhum Halil İnalcık, ömrünün sonuna kadar Osmanlı Tarihi hakkında çalışmalar yaparak onlarca kitap, yüzlerce makale miras bıraktı. Yüzlerce makalelerinden on tanesinin bir araya toplanıp kitaplaştırılmasıyla “İmparatorluktan Cumhuriyete” kitabı ortaya çıktı.
Halil İnalcık, “İmparatorluktan Cumhuriyete” kitabıyla Osmanlı tarihçiliği, toplumsal yapısı, çift-hane sistemi ile konu başlıklarıyla Osmanlıya dair bilgiler verir. Yerel araştırma konusunda 1467 ve 1519 tarihleri arasında arşiv vesikalarına göre Dibra ve Akçahisar bölgeleri hakkında bir çalışma mevcut. Osmanlı milletleri hakkında arşiv belgeleriyle bir çalışma başlığı yanında farklı bir din ve ırk olan Sefarad Yahudileri hakkında da bir başlık var. Kitabın son dört başlığı ise günümüze daha yakın konular işlenmiş. Bunlar: Modern Avrupa'nın gelişmesinde Türk etkisi, Osmanlı toplum yapısının evrimi, Avrupa ve Ortadoğu arasında Türkiye ve Hilâfet ve Atatürk İnkılabı.
Osmanlı altı asırlık bir ömür yaşadı. Osmanlı tarihçiliği kavramının zengin bir argümana sahip. Halil İnalcık, kitabın ilk makalesinde bu konuyla ilgili Yahşi Fakih, Ahmedî, Âşıkpaşazade, Anonim Tevârih, Oruç ve Sarıca Kemal gibi tarihçilerin yazma eserlerinin konu, dönem ve diğer şartlar dahilinde etkilendikleri süreci ele almaktadır. Makale, Osmanlı da hangi tarihçi bir biriyle nasıl etkilendikleri ve argümanları nasıl olduklarını isim semalarıyla anlaşılır bir biçimde anlatılmıştır.
Sosyal bilim akımlarının sosyal-siyasi konularda Osmanlı’ya bakış ve gözlemleri vardır ve devam etmektedir. Osmanlı toplumsal tarihine dair tipolojik yaklaşımları İnalcık, bu makalesinde bahsetmektedir. Bu konuda Osmanlıyla ilgilenen yaklaşımları İnalcık, iki gruba ayırır:
- İlk grup: Belirli bir teorik model seçen ve bu modele göre Osmanlı ampirik tarihçilerinin bulgularını yorumlamaya çalışanlardır. Bu grup, Osmanlı toplumunun feodal üretim tarzı veya Asya tipi üretim tarzını veya patrimonyal devleti temsil edip etmediği konusundaki tartışmayı ele alır.
- İkinci grup: Karl Marx ya da Max Weber ya da daha az sıklıkla diğer modellerde öne çıkan temaları araştırma konusu olarak ele alan ve bunları tarihsel kaynakların ışığında incelemeye çalışan tarihçilerdir. Toprak mülkiyeti ve tarımsal ilişkiler, şehir ve kır arasındaki sosyo-ekonomik entegrasyon, nüfus baskısı, fiyat devriminin Osmanlı İmparatorluğu üzerindeki etkisi ve Osmanlı İmparatorluğu’nun kapitalist dünya ekonomisindeki yeri gibi konularda ampirik araştırma yapmaya yönelmişlerdir.
Bu iki temel yaklaşım çerçevesinde İnalcık, toplumsal formasyon meselesi, Balkan Tarihçiliği, Asya Tipi Üretim Tarzı, Annales Okulu ve Ampirik Araştırma başlıklarıyla Osmanlı toplum yapısı hakkında bilgiler vermektedir.
Üçüncü makale Osmanlı kırsal toplumun sistemini temsil eden çift-hane mekanizmasıdır. Devletin toprak ve reayayı çiftlik vergi ile bir arada tutma ve yönetme sistemiydi. İnalcık, çift-hane sisteminin aile çiftliği birimi ve vergilendirme kavramları üzerindeki işlevini anlatıyor.
1385’te Savra Muharebesiyle Arnavutluk’un Osmanlı hakimiyetine girme süreciyle sancak beyi ve kadı tayin edilmesiyle idari bir yönetimin başlaması oldu. Resmî belgeler ışığında İnalcık, bu makalesinde 1467 ve 1519 yılları arasında Dibra ve Akçahisar bölgelerindeki idari yapılanmayı inceler. Tahrir defterleri ışığında demografik verilere ulaşır.
Kitap, Osmanlı himayesindeki gayrimüslimlerin toplumsal hayatları ve fiili hukuki durumlarını besinci ve altıncı makalelerde ele almaktadır. 1641-1651 dönemlerine ait bir Piskopos Mukataası defterine dayanarak, Rum Ortodoks Kilisesinin yetki alanı ve işlevini ele alırken, 1992 tarihli bir konferansta sunulan bir tebliğ ile Sefarad Yahudileri ile ilgili bilgiler vermektedir. Böylece kitabın, Osmanlı toplumu içindeki farklı dini inançların devlet ile olan münasebetlerinin ne olduğu, arşiv vesikalarıyla bir çalışma örneğini gösterir.
Kitabın son dört makalesi ise Osmanlı son dönemi ve Yeni Türkiye’nin ilk dönemlerini kapsayan ve Avrupa ile olan münasebetlerini incelemektedir.
Halil İnalcık, “İmparatorluktan Cumhuriyete” on makaleden oluşan bu kitabı, Osmanlı’da sosyal tarih hakkında arşiv çalışmaları ışığında bir okuma sunarken, Osmanlı’da gayrimüslimlerin durumları hakkında analiz yapmaktadır. Kitabın son başlıklarında ise Osmanlı’nın yerini bıraktığı yeni Türkiye hakkında değişime uğrayan siyasi, sosyal ve ekonomik meseleleri ele almaktadır.
Kitabın Künyesi: Halil İnalcık, İmparatorluktan Cumhuriyete, Kronik Yayınları, 1. Baskı, Aralık 2018, İstanbul, 240 sayfa.
Yunus Özdemir
Bu yazı Kitap Haber sitesinde yayınlandı.
kitaphaber.com.tr/vesikalar-isigi...
··
846 views
Kitabın hakkını vermek buna denir ,tebrik ederim çok güzel bir inceleme olmuş :)
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.