Prof. Dr. Mikail Bayram Kitabında Ahi Evren Hace Nas!rü'd-din Mahmud (Nasrettin Hoca) nın sadece nüktedan olmadığı, Anadolu Selçukluları devrinin, büyük bir ilim ve fikir adamı olduğunu belgeleri ile ortaya koymaktadır. Kendisine ait takribi 25 civarında eserinin bulunduğu belirtilmektedir. Ayrıca Ahi Evren ile Mevlana arasındaki sürtüşmenin hangi safhalara vardığını hayretler içerisinde okuyorsunuz. Moğol saldırılarına karşı Âhi ve Türkmenleri örgütleyerek direnen Ahi Evren bu yönü ile de iyi bir lider olduğunu ortaya koymuştur. Bu mücadelede eşi Fatma Bacı Dünyanın ilk kadın sivil toplum örgütü Bacıyan-ı Rum’ u kurmuştur. Yani Rum Bacıları örgütüdür. O tarihlerde Anadolu, İslam dünyasında Rum diyarı olarak adlandırılmaktaydı. Fatma Bacı eşinden esinlenerek kadınların da ekonomik, kültürel ve askeri olarak toplum hayatında aktif rol üstlenmelerini sağlamaya çalışmıştı. Ama ne yazıktır ki bu gayretleri ve mücadeleleri onlara hep acı ve keder olarak geri dönmüştür. Hatta Mevlana hem Ahi Evren’ e hem de eşine hicivli şiirleri ile acımasızca eleştirmiştir. Hoşgörünün simgesi olan Mevlana’ nın hicivli şiirleri ni anlamakta kendimce sıkıntı çektim. Bu güne kadar Ahi Evren Hace Nas!rü'd-din Mahmud’ u bize hep göle maya çalan insan olarak lanse etmeleri acaba Moğollar dan kalma geleneğin devamı olsa gerektir diye düşünüyorum. Bu konuda niye araştırmalar yapılmamıştır? Niye eserler yazılmamıştır? Anlamak zor. Mevlana bizim se eğer, Ahi Evren Hace Nas!rü'd-din Mahmud, Hacı, Hacı Bektaş Veli, Yunus Emre, Taptuk Emre ve daha adlarını yazamadığım tüm Gönül Erleri de bizimdir. Tarih okumayı seven okurlar için ezber bozan bir kitap. Okur iken bir yandan başka eserlere de bakmanıza vesile oluyor, bu nedenle okumalarını tavsiye ederim.
