Çok seslilik mi? Yoksa tek tiplilik mi?
İslamı evrensel bir dünya dini olarak yekpare ve sistematik bir yoruma tabi tutan modernist Müslüman alimler, kültür, zaman ve mekan farklılıklarının ötesindeki İslâm'ın hakiki özünü ortaya koyduğunu öne sürdükleri dini metinlerin modern tefsiri sayesinde İslam dünyasının birliğini iyice güçlendirmeye çalıştılar.Şüphesiz, Müslümanların fikir tarihi boyunca zengin bir metin yorumlayıcılığı /şerh geleneği bulunuyordu.Gazali'nin vahiy bilgisiyle çelişiyor diyerek yaptığı felsefe eleştirisi, İbn Rüşd'ün akıl ve vahiy arasındaki uyumda ısrar eden cevapları gibi sayısız tartışma, dini metinleri yorumlayıp tartışarak devam eden bir biçimde Tanrı'nın buyruğunu anlama çabasını gözler önüne seriyordu.Ancak on dokuzuncu yüzyıl Müslüman düşünürleri, daha önceki yüz yıllarda hiç görülmemiş yeni bir yaklaşımı benimseyerek, İslâm'ın tarih ve kültür ötesi evrensel bir özü olduğunu iddia ettiler.O zamana kadar Müslüman alimler, dini metinlere yaptıkları yorumları, İslâm'ın tek ve gerçek anlamı olarak görmeyip, mütevazı bir şekilde " en doğrusunu Allah bilir" diyerek sonlandırmaktaydı. Okuma yazma oranının düşük olduğu, matbaanın bulunmadığı bir dönemde, İslâm anlayışı genellikle bölgeye ve yoruma göre değişmekteydi ; dolayısıyla dünyanın dört bir yanındaki bütün Müslümanların birliğini temsil eden tek bir din yorumu geliştirme ihtiyacı hissedilmemişti.On dokuzuncu yüzyılın sonlarında ise Müslüman entelektüeller özcü başlıklara sahip İslâm'ın Ruhu, İslâm ve Terakki, İslâm'ın Yükselişi ve Gerileyişi, İslâmda Kadın Hakları gibi kitaplar yazdı.Önceki dönemlerin âlimleri bunlara benzer genellemelerden sakınıp çok sesliliği ve müphemliği korumaktayken, bu modern eserler çeşitli Müslüman din yorumlarının farklılığını zayıflık alameti olarak değerlendirip onları ya basitçe görmezden geldi ya da sözde gerçek İslâm'ın ruhunu taşımadıkları gerekçesiyle eleştirmeye başladı.Aslında on dokuzuncu yüzyıl Müslüman toplumları öncekiler kadar çeşitli ve farklı dini yorumlara sahipti, fakat reformcu elitler Müslümanlara güç kazandıracak bir birlik yaratmak uğruna, İslâmi esasları ve içeriği tek ve evrensel bir yorumda toplayarak, Müslümanları zayıflattığına ve gerilettiğine inandıkları dini pratikleri değiştirmeyi umut etmekteydi.
Sayfa 24 - Alfa Yayınları 1.baskı
··
423 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.