Cephe gerisi ve seferberlik
Son yıllarda Birinci Dünya Savaşı’nın hem cepheleri, hem de sonrasında doğurduğu siyasi gelişmeler üzerine çok sayıda araştırma yapılıyor. Üzerinden yüz yıldan fazla süre geçmesine
rağmen dünya tarihinin bu ilk topyekün savaşı klasik arşiv kaynaklarının dışında malzemeler üzerinden de inceleniyor. Bu
noktada en ilginç sonuçlara ulaşılan konular arasında cephe gerisi
ve seferberlik yer alıyor. Birinci Dünya Savaşı sırasında Osmanlı
İmparatorluğu da cephe gerisinde yaşanan ve seferberlik koşulları
açısından sıra dışı kaynaklarla dolu. Hatıralar, günlükler, mektuplar,
asker notları gibi arşiv malzemesinin yanı sıra son dönemde cephe
gerisinde yaşananların araştırılmasıyla ülkenin üretimi, sosyal
yapısı, nüfus değişimi, ulaşım şartları hakkında pek çok bilgiye
ulaşılabiliyor. Keza seferberlik koşulları da artık sadece resmi belgeler
üzerinden değil, yerel kaynakların da kullanımı ile inceleniyor. Bu
sayıda kapak konumuzu Melih Şabanoğlu’nun dosya editörlüğünde
cephe gerisi ve Osmanlı ordusunun seferberlik koşullları üzerine
hazırladık. Bu konuda uzun süredir cephe gerisi hakkında klasik
kaynaklarla birlikte farklı malzemeler üzerinde çalışan Ohio State
Üniversitesi’nden Dr. Yiğit Akın ve seferberlik konusunda önemli bir
kitap yayımlayan Yıldız Teknik Üniversitesi’nden Doç. Dr. Mehmet
Beşikçi ile konuştuk.
Yeni sayıdaki diğer önemli dosyamız ise muharebe meydanları
turizmi hakkında. Prof. Dr. Mesut Uyar’ın editörlüğünde
hazırladığımız dosyada dünyada ve Türkiye’de savaş alanlarının
durumu ve muharebe meydanı turizminde gelinen noktayı tartıştık.
Prof. Edward Erickson muharebe meydanları turizminde dünyadan
örnekleri, Türkiye’nin ilk muharebe alanı rehberlerinden Serhan
Güngör alandaki tanıklıklarını, Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi
Alan Başkanı İsmail Kaşdemir de Çanakkale örneğindeki gelişmeleri
aktardı.
Bu sayıda Prof. Mehmet Ö. Alkan, 1940’lı yılların sonunda başlayan
Marshall Yardımı ekseninden Soğuk Savaş yıllarında Türkiye-ABD
ilişkilerini yazdı.