''Alev karşısındaki saygının gerçek temeli şudur: Çocuk elini ateşe yaklaştırırsa, babası parmaklarının üstüne cetveli indirir. Ateş daha yakmadan vurur. (..) Bu yüzden ateş önce bir genel yasaklama konusudur; bundan da şu sonuç çıkar: Toplumsal yasaklama ateş hakkındaki ilk genel bilgimizdir. (..) Babasından uzakta babası gibi tapmak ister, küçük bir Prometheus gibi kibrit araklar.”
El yakan bir imgedir ateş, elinizi gerçek anlamda yakmadan önce. Ateş, rüyalarımızı kabusa çeviren bir olgu olmanın daha öncesinde, uyanıkken yaşadığımız hayalin ana unsurudur. Bachelard bunun farkına vararak ateşe yürüyenlerden olmuş. Nihayetinde karşımıza küllerinden doğan muazzam bir düşünce kitabı çıkmış.
Bachelard bu kitabında ateş imgesini hem felsefi hem de psikolojik anlamda insan için ne ifade ettiğini, ateşin insan da ne gibi bir düşünce ve ruh hali uyandığını irdelemiş. Oldukça postmodernist bir çizgide kaleme alınmış olan bu kitapta ateşin ilkel kabileler dönemindeki tabulara göre kutsallığı, günümüz inanışlarındaki korku ve kötü imgesi taşımasına değinilerek, inanç noktasında bu denli etkili olmuş bir imgenin insan psikolojisindeki yansımalarının izini sürmüş. Çok da başarılı anekdotlar elde etmiş diyebilirim. Kendi öznel değerlendirmelerini temellendirerek hareket etmiş olması onu nesnelliğe de yaklaştırmış diyebilirim.
Kitabın temeli Prometheus mitine dayanmaktadır. Bunun sayesinde insanın ateşe karşı olan korku, sevgi ve çekincelerini psikolojik açıklamalar getirerek oluşturmuştur. Ateş, insan tarafından hem arzu edilen hem de korkulan olduğu için Bachelard bunu insan ile ilişkilendirmekte; ısı, ateş, sıcaklık gibi kavramlarla insana dair oldukça fazla konuda(cinsellik, inanç, yaşamak gibi) psikolojik açıklamalar getirmektedir.
Kitabın en ilginç noktalarından biri de Bachelard'ın ateşi doğal bir varlıktan çok toplumsal bir varlık olarak kabul etmesidir. Bir imge ve sembol olarak ateşin toplumsal bir değerinin olması, öğretilmiş bir saygıdan kaynaklandığını göstermektedir. Tıpkı baştaki alıntıda yaşanan olay gibi. Bu nedenle ateş insan için yasaklamadır da. Cehennem olgusunun ateşle bezenmiş olması da kuralların korku yoluyla kabul ettirilmesi için dinler tarafından kullanılmaktadır.
Oldukça başarılı bir kitap ve teori ortaya koyan Bachelard diğer fransız düşünürlere nazaran neden geri planda bırakılmış? Bu kısmı çözebilmiş değilim. Ancak mutlaka okunmalı diye düşünüyorum.
