İZLENİMCİ ELEŞTİRİ VE NESNEL ELEŞTİRİNİN AYRILDIĞI HUSULAR
Öncelikle birbirinden farklı iki eleştiri türünü tanıyalım. Öznel yani izlenimci eleştiri kısaca: Bir eleştirmenin tamamen kendi bakış açısıyla bir edebi eseri incelemesi, eleştirmesidir, diyebiliriz. Nesnel yahut bilimsel eleştiri ise: Bir eleştirmenin herhangi bir edebi yapıtı bilimsel olarak, taraflı olmayacak bir şekilde veyahut bilimsel taraflılıkla olacak şekilde incelemesi, eleştirmesi diyebiliriz. Bu kısa girişten sonra asıl konumuza yani iki eleştiri türünün ayrıldığı noktaları, eleştirmenlerin yöntemleri, görüşleri üzerinden anlatmak yerinde olacaktır. Öncelikle Türk edebiyatının önemli isimlerinden olan Nurullah Ataç’ın izlenimciliğine bakarsak şunları görürüz. Nurullah Ataç, bir eseri ele alırken oldukça rahat ve taraflı davranır. Bu eseri beğenme standartlarını kendi zevkine göre belirler. Eseri eleştirirken kullandığı dil ise kendine has ve eseri beğenip beğenmemesine göre değişir. Görüldüğü üzere Ataç oldukça rahat bir şekilde eleştirisini yapabiliyor. Fakat bu rahatlık ve nesnellikten uzak eleştiri tarzı bilimsel – nesnel eleştirmenler için kabul edilemeyecek bir durum olabiliyor. Şimdi birde nesnel – akademisyen bir eleştirmen olan Mehmet Kaplan üzerinden bilimsel- nesnel eleştiriyi görelim ve iki eleştiri türünün ayrıldığı hususlara bakalım. Tanpınar’ın öğrencisi olan Kaplan akademisyen olması dolayısıyla bir edebi eseri incelerken bilimselliğe tabiri caizse sıkı sıkı bağlı kalmaya çalışmıştır, diyebiliriz. Kaplan bir edebi eseri incelerken, aynı sanatçıya ait başka eserler ile incelediği eser arasında bağlantı kurmaya çalışarak, karşılaştırma yaparak eseri daha iyi anlamaya çalışır. Bu çalışmayı yaparken objektif olmaya gayret eder. Kaplan eseri incelerken teorikten ziyade uygulamalı olarak ele almayı tercih ediyor. Ayrıca savunduğu bir şeyi kanıtlıyor. Bu durumda bir tezi varsa uygulamalı olarak gösterip kanıtlamış oluyor. Ataç ve Kaplan’ın iki farklı eleştiri türünü nasıl temsil ettiğini görmüş olduk. Sonuç olarak izlenimci eleştiri öznel, bilimsel metotlar olmadan eleştirmenin kendi zevki bağlamında eseri ele almasıdır diyebiliriz. Bunu Nurullah Ataç’ın eleştiri tarzında görmek mümkündür. Fakat Kaplan’ın eleştiri tarzı yani bilimsel –nesnel eleştiri ise bambaşka bir yerde. Çünkü nesnel eleştiri öznel olamaz! Nesnel eleştiri eseri incelerken objektiftir. Eseri bilimsel yöntemlere göre ele alır ve bu bağlamda meydana gelen inceleme tarafsız ve bilimsel bir argüman olur.
·
45 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.