357 syf.
8/10 puan verdi
Krallıkları Yıkan, Önünde Hiçbir Erkeğin Duramadığı Pers Kralı Büyük Kyros ve Bozkırın Kraliçesi Tomris'in mücadelesinden bahsedeceğim. Yazacaklarım edebi değil, akademik temelli olacaktır, yani gerçeğe dayanmaktadır.
Hikayemiz, MÖ. 550 yılında İran'ın kuzey bölümünde yer alan büyük Med Devleti'ni hakimiyeti altına alan Pers Kyros ile başlıyor. Medler ve Persler, İrani kavim olarak akraba sayılırlardı. Bu iki kavmi birleştirerek tarihin gördüğü en geniş imparatorluklardan birini vücuda getiren Büyük Kyros döneminde Pers Devleti, asıl görkemine kavuşmuştur. Devlet yönetimi, kanunlar, ulaşım ve haberleşme alanında birçok yenilik getiren Kyros, Kara adı verilen ilk kurumsal orduyu da kurmuştur. Bu ordusunu, on bin kişiden oluşan Ölümsüzler adını verdiği profesyonel birlikle desteklemiştir. Büyük bir komutan olarak kabul edilen Kyros, Med Devleti'ni hakimiyet altına aldıktan sonra, Pers ve Med bölgelerini birleştirerek, Pasargad adlı geniş başkentini kurmuştur. Fetihlerine devam eden Kyros, imparatorluğunu aşama aşama genişletmiştir. Her fethettiği bölgenin halklarını inanılmaz bir uyum içinde yöneten Kyros, bölgelerin kültürlerine karşı anlayış göstermiştir. Bu arada her karşılaştığı ülkenin askeri zayıflıklarını gözlemlemiş; yaptığı çıkarımlarla kendi ordusunu yeniden dizayn etmiştir. Fethettiği bölgelerin askerlerini de ordusuna katarak, kozmopolit yapıda, güçlü bir kurumsal ordu ortaya çıkarmıştır. Kyros, askeri ve politik kabiliyetini sonraki fetihlerinde göstermiştir.
İlk olarak Babil Devleti'ni (Günümüz Irak) yanına çeken Kyros, zenginliğiyle ün salmış Krezüs'ün (MÖ. 560-546) saltanatı altında bulunan Lidya Devleti'ne (Batı ve Orta Anadolu) göz dikmiştir. Lidya'ya herhangi bir yardım gelmesini önlemek için, önemli bir sapak noktası durumunda olan Kilikya, bölgesini ele geçiren Kyros ile Krezüs'ün kuvvetleri, nihayet MÖ. 547 yılında, Kızılırmak civarında karşılaşmıştır. Sonuç alınamayan savaşın sonunda, savaş sezonunun bittiğine inanan Krezüs, başkenti Sardes'e (Manisa) dönüp askerlerinin çoğunu dağıtmıştır. Kyros ise geri çekilmeyerek, Krezüs'ü başkentine kadar takip etmiş, sert bir kuşatmanın ardından şehri ele geçirerek Krezüs'ü esir etmiştir. Batı ve Orta Anadolu hâkimi Lidya Devleti'ni eline geçiren Kyros, generallerini Lidya Devletine bağlı olan ve Batı Anadolu kıyılarında bulunan İyon şehir devletlerini ele geçirmeleri için görevlendirmiş, kısa sürede Miletos, Halicarnassos, Ephesos başta olmak üzere şehirlerin tümü Pers hâkimiyetine girmiştir. Batıdaki başarısından sonra Kyros, gözlerini Babil Krallığı'na dikmiştir. Bu sırada Babil'de var olan iç huzursuzlukları iyi değerlendirmiş, Babil Kralı Nabonidus'a karşı olan rahipleri ve Yahudileri kendi yanına çekmiştir. MÖ. 539 yılında, fazla bir direnişle karşılaşmadan şehri ele geçiren Pers ordularından sonra şehre giren Kyros, Babil baş tanrısı Marduk'a saygı göstererek, kendini halka bu ülkenin haklı hükümdarı olarak, tanrı tarafından seçildiğini anlatmıştır. Babil sürgününü ve Babil krallarının eziyetini yaşamış olan Yahudiler de Kyros'u baş tacı etmişlerdir. Kyros, Babil'in fethinden sonra gözünü İran'ın doğusunda yer alan geniş Orta Asya'ya dikmiştir.
Bu sırada İran'ın doğusunda ise İskitlerin Massaget boyu yaşamaktaydı. İskitler, MÖ. 8. yüzyılın başlarında Hiung Nu'lar(Hunlar) ile birlikte yaşarken iç savaşa tutuşmuşlardır. Bu sebeple büyük boylar halinde batıya göç etmişlerdir. Bunlardan bir kısmı Kafkaslar üzerinden Karadeniz'in kuzeyine ve Doğu Avrupa'ya yayılırken, bir kısmı Kafkasların güneyinden Mezopotamya, Doğu Akdeniz kıyıları ve Anadolu içlerine kadar ilerlemişlerdir. Orta Asya'dan Avrupa'ya yayılan İskitlerin İran'ın doğusunda yaşayan büyük boyu Massagetler, karışıklığa düşmüştü. Bu karışıklıklar sırasında büyüyen Tomris, cesur, güçlü ve dirayetli bir kadın olarak yetişmiş ve bir boy beyi ile evlenmiştir. Ancak karışıklıklar sırasında Tomris'in kocası öldürülmüştür. Tomris, eşi öldükten sonra küçük bir oğlu olmasına rağmen dirayeti ile Massagetlerin yönetimine seçilmiş ve yaklaşan Pers tehlikesine karşı tüm diğer Orta Asya boylarını birleştirmiştir.
Öte yandan Pers kralı Kyros ise Batı’daki güçlü krallıkları hakimiyeti altına aldıktan sonra gözünü doğuda bulunan İskitlerin topraklarına dikmiştir. İskitlerin savaşçı yapısını bildiği için, önce Tomris’e evlenme teklif etmiş ve bu sayede topraklarına hakim olmak istemiştir. Bu durumun farkında olan Tomris, Kyros’un bu teklifini reddetmiştir. Bu duruma sinirlenen Kyros, hakimiyeti altına aldığı insanlardan da içine katarak büyüttüğü devasa ordusuyla İskitlerin topraklarına girmiştir. Tomris ise kendi seçtiği stratejik bir alanda Kyros’un ordusuyla karşılaşmıştır. Kyros, İskitlerin savaşçı yapısını bildiği için ilk saldırı yapan taraf olmaya çekinmiştir. Tomris ise Kyros’un kalabalık ordusuna karşı savunmada kalmayı planlamıştır. Bu sebeple ilk gün savaşılmamıştır. Akşam olduğunda Kyros, bir hile düşünerek iki ordunun arasında, içinde her türlü yiyeceğin, içeceğin ve şarabın bulunduğu bir çadır kurdurmuştur. Dışına da önemli bir hazinenin korunduğu sanılsın diye muhafız birlikleri yerleştirmiştir. Tomris Hatun'un oğlu ve başkomutan olan savaşçı Spargapises(İsparga) ve beraberindeki birlikler, çadırı görünce saldırıya geçerek muhafızları öldürüp çadıra girmişlerdir. İskitler ilk defa tattıkları şaraptan çok etkilenmişler ve sarhoş olmuşlardır. Hazırda bekleyen Kyros ise ani bir saldırıyla çadırda bulunan İskitleri öldürmüş ve Spargapises’i esir etmiştir. Esir olan Spargapises, bu üzüntüyle kendini öldürmüştür. Tomris, olanları haber almış ve sevdiği oğlunun ölümüne çok üzülmüştür. Bunun üzerine intikam yemini etmiştir.
Tomris'in yemini şöyledir: “Kana susamış Kyros! Sen oğlumu mertlikle değil o içtikçe zıvanadan çıktığın şarapla öldürdün. Ama güneşe yemin ederim ki seni kanla doyuracağım!” Sonraki gün yapılan savaş çok çetin geçmiştir. Okçulukta usta olan ve büyük bir beceriyle at süren İskitler, kendilerinden çok daha kalabalık olan Persleri Kurt taktiği (Turan Taktiği) ile bozguna uğratmıştır. Pers Kralı Kyros da bu savaşta öldürülmüştür. Tomris Hatun ise yeminini yerine getirerek Büyük Kyros'un kesik başını kan dolu bir tulumun içine atarak: "Hayatında kan içmeye doymamıştın, şimdi seni, kanla doyuruyorum!" demiştir. İskitlerin savaşı kazanması ve
Kyros’un öldürülmesi, Perslerin bu bölgelere yayılmasını bir süre engellemiştir.
Tomris hakkında kaynaklarda başka bilgiler bulunmaz. Sonraki Pers kralı Darius’un yazıtlarında İskitlerin de hakimiyet altına alınmasından bahsedilmesi, Massagetlerin batıdaki bodunlarının en azından Tomris dönemi boyunca bağımsız olduklarını ortaya koyabilir. Kitap ise bu anlattıklarımı biraz daha edebi bir dille ve destansı şekilde anlatmaktadır.
Son olarak dünyanın yarısını fethetmiş Pers İmparatorluğu'na karşı duran İskit Türklerinin Kraliçesi Tomris'in Kazak yapımı filminden de bahsetmek isterim. Film öyle profesyonelce ve kaliteli olarak hazırlanmış ki, Hollywood filmleriyle eşdeğer. Erkek ve kadın Atalarımızın unutulan ve unutturulan kahramanlıklarının en iyi örneklerindendir Tomris Hatun'un yaşadığı dönem. MÖ. 6. Yüzyılda Bilinen dünyanın yarısını fethetmiş Perslere karşı ilk duran kavimdir İskit Türkleri. Onların başındaki Tomris Hatun ise şimdiki Türk kadınlarının gururla örnek alması gereken biricik atasıdır. Tomris'i ve yaşadığı dönemi bilimsel kaynaklara dayalı kalarak, profesyonelce aktardıkları için Kazak kardeşlerimize müteşekkirim. Büyük Tarihimizin sadece Selçuklu ve Osmanlıdan ibaret olmadığını, onun gerisinde çok köklü bir Türk Tarihi'nin var olduğunu bu (boxd.it/nWfo) güzel film çok iyi bir şekilde ortaya koymaktadır.
"Türk kızları beyaz perdelerin hokkabaz kılıklı yaratıklarına değil, tarihin karanlıkları arasında bir yıldız gibi parlayan demir yürekli Tomris'e benzemeye uğraşmalıdırlar."
Nejdet Sançar
Eline sağlık, ama filmi hâlâ izleyeceğiz, bekliyoruz bakalım🤷 O ☝️linkte sadece fragman var, tamamını açmıyor, sen nereden izledin?
Teşekkür ederim. Filmi diziplus sitesinden VPN değiştirerek izlemiştim Merih bey.
4 next answer
Çöl güzel bir inceleme olmuş Ali, emeğine sağlık. Türk tarihinde bilinmesi gereken bir karakter Tomris Hatun, filmin çıktığından haberim yoktu. Bu gece bana izleyecek bir film çıktı, teşekkür ederim.☺
2 previous answer
Teşekkür ederim Kaan, beğenmene sevindim. Film önümüzdeki aylarda Türkiye’de vizyona girecek. Pandemi nedeniyle ertelenmişti, ama şimdi tekrar vizyon tarihi verilmiş. Yani netten bulman çok zor bir ihtimal.
3 next answer
Bu yorum görüntülenemiyor
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.