İlk Çağ filozofları, bazı “sivri” filozoflar hariç, birtakım hususlarda fikir birliğindedir. Bu husustan bazıları şunlardır: şöhrete ve zenginliğe önem vermemek, ölçülü olmak. Bir de istisnasız her İlk Çağ filozofunda görülen bir özellik vardır: bütünsel bir dünya görüşü. Bilim ve felsefenin ayrılması, sonra kendi içlerinde de ayrılmaları görece yakın bir dönemde olmuştur. İlk Çağ’da bilim ve felsefe bir ve aynıdır. Bu nedenle filozofların evrenin yapı taşını, her şeyin ilkesini soruştururken aynı zamanda hastalıklara ne iyi gelir, nasıl yaşarsak mutlu oluruz, nelerden zevk almak iyidir, zevkin sınırları nedir, hangi karışım sağlığa iyi gelir gibi konuları da ele almışlardır. Demokritos da böyle bir filozoftur. Ayrıca, zenginlik ve şöhretle de işi yoktur. Rivayete göre ailesinden kalan mirası dağıtıp kalanıyla da seyahate çıkmıştır; birçok yeri gezmiş, görmüş, birçok yerde araştırmalar yapmıştır. Kral olmakta, önder olmakta gözü yoktur. Yine bir başka rivayete göre, tek bir nedensel açıklama bulmayı Pers kralı olmaya tercih etmektedir. Kısaca, etiyle kemiğiyle kendini araştırma ve soruşturmaya vermiş bir insan. Herakleitos daha o dönemlerde “karanlık” lakabını üzerine giymiştir, yakışmıştır da. Onun da şöhrette, kral olmakta, zenginlikte gözü yoktur, hepsini küçümser. Fakat kederlidir. Gününün bir kısmını çocuklara ayırır, onlarla oyun oynar, yine de kederlidir. Hep ağlamaklı bir silueti vardır. Demokritos ise olaylara takındığı tavır noktasında ondan ayrılır: Herakleitos öfkeden ağlarken, Demokritos kahkahalar atar. Biri öfkesini gözyaşlarının arkasına, biri ise kahkahalarının arkasına gizlemiştir. El ele verip diğer insanları mahvedebilirlerdi fakat bunu seçmişler. Atomcu öğreti Demokritos ile başlamadı fakat öğretinin en ünlü savunucusu Demokritos oldu. Ona göre her şey atomlardan oluşuyordu. Bu atomlar maddenin yapı taşıydı; parçalanamazdı, bölünemezdi, sonsuzdu. Her şey atomların birbirleriyle temasları sayesindeydi, tek gerçek atomlar ve boşluklardı. Bu nedenle insanın duyu algıları geleneğe göre değişkenlik gösteriyordu. Acılık, tatlılık, renk atomların özellikleri değildi, insan algılarının bir yansımasıydı sadece. Bu görüş rölativizme kapı aralamış olabilir fakat Demokritos bir rölativist değildir. Ona göre belli hakikatler vardır ve insanın en önemli uğraşı da bu hakikatleri araştırmaktır. Demokritos’un özgün görüşlerinden bazıları şunlardır: evren tesadüfen yaratılmıştır, evrenin bir ereği yoktur, evrenler sayıca sonsuzdur, Güneş ışınlarının yansıması neticesinde Ay parlak görünür, her şey boşluğa doğru hareket eder. Görüleceği üzere Demokritos’un görüşleri, güncelliğini korumaktadır. Demokritos’a göre en iyi öğretmen ihtiyaçtır. Şair olmak çılgın olmayı gerektirir; her şair çılgındır. Burada çılgından kasıt zannımca diğer insanların ihtiyaç olarak gördüklerinden ayrı bir ihtiyaçta olmaktır. Başka ne insanı çılgın yapar ki? Şairlerin öğretici tavrının arkasında yatan da kendilerine özgü ihtiyaç hisleri olsa gerek. Çok uzun bir hayatı olan (yüz yaşını aşkın), kendini aç bırakarak ölümünü bekleyen, kendinden önceki bütün düşünürler hakkında (genellikle olumsuz) fikir belirten Platon’un bile ismini anmadığı veya anmaya çekindiği Demokritos’u araştırmak keyifli bir uğraştır. Rötarlı edit: İncelemeyi bitirdikten sonra aklıma gelen bazı şeyler daha oldu, hevessizce ve kısaca yazayım: a) Demokritos’a göre etkileyen ve etkilenen bir ve aynıdır; atomdur, b) evrenin başlangıcı haricinde (başlangıç bir tesadüftü) her şey zorunluluğa tabidir fakat bu zorunluluk belli bir ereğe yönelik işlemez, c) insan balçıktan yaratılmıştır (tek tanrılı dinlerdeki mitlerle ortaklık), ruh ve zihin aynıdır ve maddidir, d) hazlarda seçicilik esastır; sadece iyi hazların peşinden gidilmelidir, e) yasalar yapaydır; insan icadıdır, f) insanlar görev duygusuna göre eylemde bulunmalıdır (Kant’ın ödev ahlakına benzer).

Atomcu Felsefe FragmanlarıLeukippos · İş Bankası Kültür Yayınları · 2019181 okunma

·

260 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.