Weber’ deki modern dünya, imgedir. Ona göre modernlik gök’ le yer arasındaki ittifak ve birliği ortadan kaldırır. Bu durum nesnel aklın egemenliğine son verir. Araçsal akılcılığın egemenliğinden hoşnut olunsun ya da olunmasın, tümüyle aklın bilim tarafından açımlanan yasalarıyla yönetilen bir dünya fikrine geri dönmek mümkün değildir. Modernliğin reddettiği Tanrı, anlaşılabilir bir dünyayı yaratan Tanrı olduğu kadar İncil’ in de Tanrısı’ dır. Kant’ın ikiciliği ve bu ikiciliğin Weber tarafından yeniden yorumlanış biçimi kabul görsün ya da görmesin artık bir dünya düzenine, insan davranışlarının yalnızca özel bir türünü oluşturduğu doğal olayların tam birliğine inanmak mümkün değildir.
Ekonomik düşünme biçiminin ortaya çıkış koşulları ya da belirli bir inanış içeriğine bağlı olarak ekonomik bir biçimin “ethos” u, yani çağdaş ekonominin ethosunun asketik Protestanlığın rasyonel ahlak ile bağlantısının ele alındığı Weber’ in ünlü eseri Protestan Ahlâkı ve Kapitalizmin Ruhu’ nda yalnız kapitalist ruhun değil, çağdaş kültürün de en temel öğelerinden olan meslek kavramı üzerinde kurulu rasyonel yaşam biçiminin Hıristiyan asketizminin ruhundan doğduğu açıklanmaya çalışılmıştır. Eserde Benjamin Franklin’ in “neden insandan para elde edilecektir” sorusuna , “mesleğinde azimli olan birisini görürsen, o kralların önünde durmalıdır.” şeklindeki İncil’ den bir alıntıyla cevap veren Weber, bununla çağdaş ekonomik düzen içinde para kazanmanın meslekteki yeteneğin sonucu olduğuna vurgu yapar. Bu yetenek Franklin ahlâkının gerçek ve temel anlamıdır ki; kapitalizmin ruhu olan bu tutum Püriten meslek asketizminin içeriği olarak belirlenen tutum ile aynıdır. Farkı şudur: Franklin’ in zamanından çoktan kaybolmuş olan dinî temel yoktur. Çağdaş meslek uğraşının asketik bir damga taşıdığı düşüncesi yeni değildir. Bu bağlamda insanlığın içerdiği Faustça evrenselliğin terk edilmesi ile ortaya çıkan uzmanlıkla sınırlanmış olma bugünkü dünyada her türlü eylemin koşuludur. Bunun böyle olduğunu, Goethe bize de öğretmek istiyordu. Ona göre, bu bilgi eski Atina’ nın çiçek açma dönemi gibi, kültür gelişimimiz boyunca kendini yenilemesi çok zor olan ve insanlıkla ve güzellikle dolu bir çığı reddederek uzaklaşma anlamına geliyordu. Puriten meslek sahibi olmamızı istedi. Öyle olmak zorundayız. Çünkü manastır, hücrelerinden meslek yaşamına taşınınca ve dünyevî ahlâka egemen olmaya başlayınca, kendi açısından çağdaş ekonomik düzenin teknik ve ekonomik varsayımları üzerine kurulu mekanik-makine üretime bağlı büyük evrenin kurulmasına yardımcı oldu. Bu evren bugün, bu mekanizma içinde doğmuş olan bütün bireylerin yaşam biçimlerini bir şekilde belirledi ve etkilemeye de devam edecektir.
·
127 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.