Frans de waal bu kitapta hayvanların ne kadar zeki olduğunu incelemez. Bizim bunu anlayacak kadar zeki olup olmadığımızı inceler. "Bu çok tuhaf" sorularıyla başlar işe.. Aristotelesin doğa cetvelinde alt basamakların üsttekilerle bilişsel açıdan karşılaştırmalar yapılmasını da boş zaman etkinligi olarak görür. Çünkü tüm hayvanların inanılmaz çeşitlilikteki umveltlerini görmezden gelmektir bu. Her hayvanın kendi ekolojisine ve yaşam tarzına göre farklı bir umwelti vardır. "Gözlemlediğimiz kendi başına doğa değil, sorgulama yöntemimize maruz kalmış doğadır." -Heisenberg Hayvanların kendi umveltlerine uygun testleri yapmadığımız sürece gözden bir şeyler kaçırıyoruz. Kendi doğasına uygun yapılan testlerde çoğu hayvan başarılıdır. Eğer hayvanlar bize test uygulasaydı ağaca tırmanma konusunda testi geçemeyebilirdik. Davranışçılar türleri dinleyicinin istediği dışında pek bir şey yapamayacakları ortamlara koyarak davranışı hayvana dikte etmeye çalışırlar bunu yapamayan hayvanların da zeki olmadığını söylerler. Ortaya çıkan sonuçlar gayet şaşırtıcı olmasına karşın zamanında davranışçılar tarafından hor görülmüş hayvana bilişsel bir zekanın atfedilmesi reddedilmişti. Hayvanlara niyet ve planların atfedilmesi insanbiçimci ve bilimdışı olmakla suçlanmıştı. Zamanında reddedilen çoğu şey şimdi hayvanların evrimsel bilişleriyle ilgili temel yapıtaşlarıdır. Etologlar hayvanların kendiliğinden davranışlarıyla daha çok ilgilidir. Etologlar türlerin kendine özgü karakteristiklerini inceler, hayvanların bilişsel özelliklerine dikkat çeker. Onların umweltine uygun deneyler yapar. Frans de waal un bir etolog icin en onemli gördüğü şey 'hayvanını tanı' prensibidir. Aksi takdirde yapılan gözlemlerin eksik bir bakış açısıyla değerlendirileceği görüşündedir. Hayvanları incelerken yapılan bakıştaki büyük yanlışlardan biri de evrimin zirve noktasının insan olduğunu ve evrimin tür içinde durağanlık arz ettiğini düşünmektir. Çünkü evrim süreklidir. Evrimi kabul etmek ama aksine onu geçmişe hapsetmek yanlıştır. Frans de Waal'ın kitaba dair son sözleri de hayvanlarla kuracağımız empatinin insanlık ölçüsüyle değil onların dünyalarına ilişkin olması gerektiği yönündedir. 'Gerçek empati kendine dönük değil başkalarına yöneliktir. İnsanlığı her şeyin ölçüsü yapmak yerine, diğer türleri neyseler o şekilde değerlendirmeliyiz. Böyle yaparsak pek çok sihirli kuyu keşfedeceğimizden eminim şu anda hayal gücümüzün ötesinde olanlar da dahil.' Kitapta hayvanlara yönelik doğru ve yanlış bakış açısıyla yapılan birçok test ve karşılaştırmalarını göreceksiniz. Aynada kendini görünce tanıyan filler.. birbirlerine imza ıslığıyla seslenen yunuslar.. taklitçilikle kurnazlık yapan kargalar.. bürokraside strateji izleyen şempanzeler.. Ve daha birçok sadece içgüdü olarak gördüğümüz ve anlık hayatta kalma isteğiyle yaptıklarını düşündüğümüz davranışların temellerini inceleyen testleri göreceksiniz. Doğaya bakışınıza tatlı bir dokunuş olacak bu kitap. 'Farklı şekilde algılama ve düşünme yeteneği kazanılan bilgiden daha önemlidir.' -David Bohm Keyifli okumalar..

Hayvanların Ne Kadar Zeki Olduğunu Anlayacak Kadar Zeki Miyiz?Frans de Waal · Metis Yayıncılık · 2017105 okunma

·

182 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

hypatia