Felatun Bey ile Rakım Efendi, Tanzimat Dönemi yazarlarından olan Ahmet Mithat Efendi'nin 1875 yılında yayımlanan romanıdır. Kitapta birbirleriyle çok sık görüşmeseler de, arkadaş olan Rakım Efendi ile Felatun Bey'in hayatları anlatılmaktadır. Bu iki karakter hem sahip oldukları imkanlar hem de yaşam tarzı olarak birbirinden farklı kişilerdir. Felatun Bey, annesini yıllar önce kaybetmiş, zengin bir babanın hoppa oğludur. Bir de kendisi gibi bolluk içinde büyümüş, şımarık bir kız kardeşi vardır. Felatun Bey gösteriş ve lükse düşkün, baba parası yiyen, alafranga yaşamı çok seven bir gençtir. Kitapta yanlış batılaşmanın sembolü olarak kullanılmıştır. Rakım Efendi ise, babasını küçük yaşta kaybetmiş, annesi ve Arap dadısı tarafından büyütülmüş yoksul bir ailenin çocuğudur. Ancak çok çalışkan, erdemli, kendini geliştirmiş, kültürlü ve zeki bir adamdır. Kitapta da bu iki karakter üzerinden yanlış batılaşma, alafranga yaşamın kötü yanları, alaturka ve alafranga yaşamın kıyaslanması, dönemin kadın-erkek yaşam biçimi, köle ve cariyelik gibi olgular, olaylar anlatılıyor. Yazar tüm bunları anlatırkende, kendini okuyucuya sık sık gösteriyor. Olay akışının bozulup, araya sürekli yazarın kendi fikirlerinin girmesi akıcılığı biraz bozuyor. Üstelik, yazarın karakterler hakkında sürekli kesin yargılarda bulunması biraz rahatsız edici bir durum. Felatun Bey için durmadan hoppa demesi, onunla ilgili olaylar anlatılmadan önce kötü şeyler söylenmesi, okuyucu üzerinde baskı oluşturuyor. Mesela kitapta şöyle bir bölüm var, "Orada kime rast gelse iyi? Felâtun Bey'e! Adam bırak şu herifi be! Nasıl bırakırız, hikayemizin yarısına ortak olan beyi nasıl terk ederiz. O hoppayı bu hikayeye hiç katmamalıydı. Öyle lazımdı ama nasılsa katmış bulunduk. Yoksa herifin şu alafrangalığını çekemez mi oldunuz?" (Say. 149) Felâtun Bey kısımlarında, yazar sürekli aralara girerek karakteri kötülüyor, Rakım Efendi'yi ise övüyor. Ki bence, yazarın dediği kadar iyi ve dürüst bir adam değil Rakım Efendi. Kadına bakış açısı, her ne kadar yaşadığı dönemde kadının görüldüğü yer böyle olsa da, hoş değil. Üstelik adamın ne kadar namuslu olduğu anlatıldıktan sonra hiçbir rahatsızlık ya da utanç duymadan hem Canan hem de Josephino ile gezmelere gitmesi, aynı çatı altında yaşaması insana yuh dedirtiyor. Türk edebiyatının ilk roman örneklerinden olduğu için haliyle kitapta hata ve eksikliklere sıkça rastlanıyor. Romanda özelikle kadın ve cariyelerle ilgili söylenen şeyleri rahatsız edici bulsam da, kitabın, hem dönemine ışık tutması hem de ilk örneklerinden biri olması nedeniyle oldukça önemli ve okunması gereken eserlerden biri olduğunu düşünüyorum.

Felâtun Bey ile Râkım EfendiAhmet Mithat Efendi · Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları · 201822.7k okunma

·

1,995 views

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

tuba