Öncelikle şunu ifade etmek gerekir ki, Seneca'nın ahlaki kötülükle ilgili görüşleri, bize Sokrates'i hatırlatmaktadır. Sokrates'te olduğu gibi, Seneca'ya göre de insan eylemIerinin bir sonucu olarak ortaya çıkan ahlaki kötülüğü, bilgisizlikten kaynaklanmaktadır. İnsan bilge olarak doğmaz. Bilgelik zamanla ve çalışılarak elde edilen bir uğraştır der ve ekler her insan kusurlu olabilir. Her insan hata yapabilir. Önemli olan, yanlış davranışları gözlemlemek, hatada diretmemek, kusurları düzeltmek ve tutkuları yenerek aklı egemen kılmaya çalışmak. Seneca'nın da mensubu olduğu Stoa düşüncesi, kendisine doğayı temel alır, erdemi, mutluluğu, iyiliği, özgürlüğü doğal ve rasyonel yaşamakta bulmuş olduğundan onlara göre, tüm insanlar ister köle, isterse efendi olsunlar doğal olarak eşittirler. Stoa felsefesine göre, "Doğal yasa, ister ilahi ister insani olsun her şeyi kuşatır. Bu yüzden insanın bu doğal yasaya uyması ve kendi doğasına uygun davranması zorunludur. Seneca'ya göre de insan doğası gereği iyi bir varlıktır. Onun eylemlerinin sonucu olan ahlaki kötülüklerde doğaya uygun olmayan davranışlardan kaynaklanmaktadır. Bilgili insan kötülük yapmaz. "İyi, bilgidir; kötü ise bilgisizlik" şeklinde özetler. Ona göre, bilge olmayanlar, akıl vasıtasıyla neyin iyi neyin kötü olduğunu kavramaya çalışırlarken, istekleri, gizli duyguları ve içgüdüleri akıllarının önüne geçer. Böylece onlar iyi olan değerlere uymayı bilemezler. Önemsiz şeyleri çok önemli ve iyi sanırlar. Bunları elde etmek için koşar dururlar. Bu nedenle insanın en başta gelen görevi, kendi kendisine karşı savaşıdır . Erdem, ruhu her türlü tutku ve istekten kurtarılarak elde edilir. Bu aşamaya gelen kişi bilge ve iyidir. Ruhu olgunlaşmamış insanların neşesi yer yer bölünürken, bilgenin ruhu sevinçle doludur. Hiçbir nedenle hiçbir keder yüzünden parçalanmaz. Kötülüğün bilgeyi sadece yalayıp geçeceğini ifade eder. En kötü tercihin kanıtı kalabalığın kendisidir. Seni kendisine çağıran herkes seni senden uzaklaştırıyor diyerek mutluluğun özden gelebileceğini ve insanın ilk başta kendine katlanmayı öğrenmesi gerektiğini vurguluyor. Yaşam belki de Seneca'nın da söylediği gibi yeterince uzundur hazlarımızın peşinden giden insanlar olmak yerine zamanın kalanını da artık sadece kendimiz için harcamanın vakti gelmiştir. Öyleyse bizde Yaşam kısa, sanat uzun cümlesine Yaşam, yaşamayı bildiğimiz sürece yeterli, sanat uzun diye ekleyelim.

Mutlu Yaşam Üzerine – Yaşamın Kısalığı ÜzerineSeneca · Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları · 20217.5k okunma

··

737 views

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Özlem Sümerli