Bir insanın genç ve güzel olması bu insanla ilgili iyilik- kötülük algılarımızı hangi oranda etkiler? Aynı yanlış eylemi güzel görünen biri yaptığında gösterdiğimiz tavır ile çirkin görünümlü ya da yaşlı birisi yaptığında gösterdiğimiz tavırlar arasında fark var mı? Şüphesiz ki var... Güzel görünümlü kişilere karşı gösterdiğimiz tolerans çoğu zaman daha fazla, onlarla ilgili duyduğumuz kötü şeylere inanma eğiliminiz daha zayıf. İşte bu ikiyüzlülük üzerinden şekilleniyor roman. Dorian Gray’in Portresi, Oscar Wilde’ın kendisini roman yazamazsın diyerek aklınca aşağılayan entelijans güruha adeta bir meydan okuma şeklinde yazdığı ilk ve tek romanı. Wilde bu romanında birçok psikolojik öğeyi edebi bir üslubuyla harmanlayarak bir başyapıt ortaya koymuştur. Bu kitabıyla Wilde, edebi yönünün yanında ayrıca psikolojik anlamda incelenmek için muhteşem bir eser yaratmıştır. Yazar, cinsel kimliğinden ötürü yaşadığı çağ olan Viktorya çağında çok ağır eleştirilere ve yaptırımlara maruz kalmış, o zamanlarda eşcinsellik yasak olduğundan zindanlara atılmıştır. Ne yazık ki Dorian Gray’in Portresi gibi bir yapıt da Wilde’a çok pahalıya patlamıştır. Tabii bu tutum Oscar Wilde’ı durdurmamış ve Viktorya çağının tüm ahlaki ikiyüzlülüğünü muhteşem bir kurguyla gözler önüne sermiştir. Dorian Gray’in Portresi yazıldığı dönemde birçok eleştiriye maruz kalmış, ama etkisi yalnızca o dönemle sınırlı kalmamış. Yüzyıllar boyunca durmaksızın değişen ahlaki değerleri göz önüne alınca bu etkinin her dönemde insana aynı şekilde tesir ettiğini söylemek de yanlış olur. Sanırım, kitabın en güzel taraflarından biri bu. Oscar Wilde sanat hakkındaki görüşünü kitapta Lord Henry’nin ağzından “Sanatçı güzel şeyler yaratmalıdır ancak onlara kendi yaşantısından hiçbir şey katmamalıdır,” şeklinde belirtmiş olmasına rağmen neredeyse oluşturduğu her karakterde ondan bir parça görmek mümkün. Kitap ilk bakışta Dorian Gray’in çevresine örülmüş bir kurgu gibi görünse de Lord Henry ve Basil karakterleri de en az Dorian Gray kadar kurgunun merkezindeler. Dorian Gray gençliği ve güzelliğiyle insanları büyüleyen genç bir adam. Ressam Basil’in gözünde tapılacak kadar güzel ve bağımsız sanatını zapt edebilecek kadar güçlü. Onun hakkındaki düşüncelerini “Yalın ve güzel bir tabiatı var,” diye ifade ediyor ve tek isteği herhangi bir etkiyle tanışmadan yaşaması. Kitapta Dorian güzelliğini Basil’ın çizdiği portreyle keşfetmiş gibi görünüyor, ama ben onun her daim bundan haberdar olduğunu düşünüyorum. Basil onun portresini çizdiğinde aklına gelen ilk şeyin bir daha bu portredeki gibi genç görünemeyeceği olması da bunu kanıtlıyor. Tuvale yansıyan güzelliğini bile kıskanıyor. Kendisi yerine bu portrenin yaşlanmasını dileyecek kadar hem de. Çok genç ve tecrübesiz olduğu zamanlarda bile çocuksu bir kibre sahip. Kıskançlığı ve güzel olduğunun farkında olmasının getirdiği kibir aslında hep orada, Dorian’ın içinde. Aslında kitap boyunca okumaktan en çok haz aldığım kısımlar Lord Henry’nin içinde bulunduğu diyaloglardı. Sahip olduğu düşüncelerin hepsini benimseyemesem de kelimeleri kullanışı ve çok mantıklı olmayan düşünceleri bile sanki öyleymiş gibi sunuşu beni etkiledi. Genellemenin yanlış olduğu algılarını bile öyle inanarak söylüyordu ki okurken hak vermeden edemedim. Her şeyin çıkış noktası olan ressam Basil Hallvard, uçlarda yaşayan Lord Henry ve Dorian Gray gibi değil. Lord Henry’nin bir yerde ondan “sıradan” olarak bahsetmesi de bu yüzden. Sanata dair müthiş bir yeteneği olsa da hayatında çılgınlık olarak tanımlanabilecek tek şey Dorian Gray’e karşı hissettiği vahşi aşk. Kurguya yön veren kilit karakterlerden biri olmasına rağmen kitabın büyük çoğunluğunda varlığını değil, yalnızca gölgesini hissediyoruz. Benim için bir roman sunulan düşüncelerin hepsine hak vermesem de o düşüncelerin zihnimi ele geçirdiğini anladığımda etkileyici hale geliyor. Kitabın başında yer alan sunuş bölümünde Gilbert K. Chesterton Wilde için “Ağzından çıkan her kelime yalan olabilir ama tarzı samimidir.” diyor. Düşüncelerimi ancak bu kadar iyi özetleyebilirdi. Karakterler aracılığıyla dile getirdikleri zihninin çılgın fikirlerle dolu olduğu belli ediyor. Ancak bunun yanında müthiş bir dikkate de sahip. Tepki göreceğini bilse de düşüncelerini paylaşmaktan çekinmeyen ve hatta bundan gizli bir haz duyan yanı her sayfada kendini fazlasıyla göstermiş.

Dorian Gray'in PortresiOscar Wilde · Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları · 202373,4bin okunma

·

89 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

ELİF NUR BALTACI