Gönderi
SPİNOZA’NIN ÖNERMELERİ, İKLİM VE ÇEVRE FELAKETLERİ İLE İLGİLİ İNCELEME
Spinoza, yaklaşık 350 yıl önce afaroz edilmek pahasına “doğa dışında bir tanrı aramayın, çünkü yok” diyebiliyor.
Gerçi kitabını kendisi hayattayken yayınlatamıyor ama ölümünden hemen sonra yayımlanan eseri yüzyıllardır değerini hiç yitirmediği gibi, gittikçe de daha fazla anlaşılıyor, önemi artıyor, tespitleri kabul görüyor...
Spinoza bu eserinde Tanrı, doğa, insan, irade, zihin, akıl, duygu, özgürlük konularını işliyor.
Kısaca: “Tanrı’nın cezalandırması korkusuyla ahlaklı olmaya çalışmayın. Zira tanrı (doğa) kimseyi ödüllendirmediği gibi cezalandırmadı, cezalandırmayacak. Siz mutlu ve erdemli olmak için dürüst ve ahlaklı olun, göreceksiniz siz de, çevreniz de mutlu olacaksınız” diyor.
Ailesi onu haham yetiştirmek istiyordu ama o sadece Yahudiliği değil bütün dinler ve tanrıların tartışmaya bile gerek görmeyecek kadar değersiz, basit, asılsız kurgular/vehimler/varsayımlar olduğunu söylüyor.
Gerek çok tanrılı gerekse de tek tanrılı dinler ilgi alanım ve bu konularda bir hayli kitap okudum fakat hiçbir peygamber, hiçbir inanç sistemi Spinoza'nın önermeleri kadar bana inandırıcı gelmedi.
Yahudi cemaati üç bin yıllık dinlerine, peygamberlerine, tanrılarına hiç güvenmiyor olmalılar ki, Spinoza'nın tezlerini karşı tezle çürütmek yerine, onu aforoz ediyorlar.
Spinoza da kitabında yeni bir tanrı önermesine rağmen, dürüst davranıyor ve "bana bunları tanrı vahyetti, bana ve kitabıma inanırsanız hem dünya hem de ahiretiniz kurtulur" deme ihtiyacı hissetmiyor.
Kitabın tek olumsuz yönü yazar, kendi önermelerini, tezlerini delil gösteriyor ki, bu gerçekten çok mantıksız, gereksiz, sıkıcı ve hatta aptalca.
Zira, Spinoza mantığa, akla aykırı tek kelime etmiyor ki, delile ihtiyacı olsun.
Örneğin pek çok yerde “her şeyi yoktan var eden, tek yaratıcı doğa/tabiattır” diyor ve buna önceki önermelerinden deliller gösteriyor.
Şimdi aklı olan, doğayı, çevreyi bilen, gözlemleyen herkes tabiatın yaratıcılığına zaten her gün şahit olmuyormu ki, buna delil gösteriyorsun?
Yazar bu "geometrik ispat" vs gibi terimleri, önermeleri, çıkarımları galiba Engizisyon ateşi korkusuyla yapıyor.
Yoksa bunların gereksizliğini kendisinin de fark etmemesi mümkün değil.
Tek yaratıcı ve yoktan var edenin doğa/tabiat olduğunu bilim de doğruluyor ve dünyada tespit edilebilen altı büyük yok oluştan söz ediyor.
Yani "insanın atası Adem'i, tanrı yaklaşık on bin yıl önce yarattı" tezine artık ilahiyatçılar ve çocuklar bile inanmıyor.
Örneğin yer yüzündeki bütün türler bir günde yok olsa, doğa o yok olan türleri nasıl yoktan var ettiyse, bir süre sonra yeni türleri de yine yoktan var edecektir tabi ki...
Günümüzde doğa dışında bir yaratıcının varlığına (herhangi bir dine) inanan insan sayısı Kanada, İsveç, Norveç ve benzeri bilime, akla önem veren ülkelerde %25’lere kadar düşmüş durumdadır.
Spinoza’nın 350 yıl önce gördüğü gerçekleri biz yeni fark ediyor ve anlamaya çalışıyoruz.
Sonuç olarak: Bütün inançlara saygılı olmakla birlikte Spinoza’yı okumadan çok önce onun tanrısına ve önermelerine de yürekten inanan ve öyle yaşayan biri olduğum için bu kitap beni ayrıca mutlu etti.
Kaldı ki, Spinoza'nın Tanrısına, yani doğaya inanmak, ona saygılı olmak, şükretmek için atalarımızdan bize miras kalan inaçları inkar etmemizi de gerektirmez.
Hem kilise, cami, havraya gidebilir, heme de doğaya saygılı olabiliriz.
Eğer insanlık Spinoza’nın tanrısını inkar etme gafletine düşmeseydi günümüzde tüm canlı ve bitkileri tehdit eden iklim değişikliği ve diğer çevre felaketleriyle karşılaşmayacaktık.
Herkesin okuması, anlaması ve okullarda ders olarak okutulması gerekli bir kitap.
Okuyarak kalın.
·
443 views
Bu kitabi okuma aşamasindayim buraya gelinceye kadarda bir çok farkli kaynaktan spinoza hakkinda araştirma yaptim,yalniz sizin inceleme benim icin kitaptan daha tesirli oldu galiba,konuyu özetle anladim,bütün kazanimlarimi edindim,ayrica farkli kaynaklardan edindiginiz bilgilerle incelemenizi desteklemeniz hoşuma da gitti,elinize sağlik
Mükemmel yorum.⭐️
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.