Seneca’dan Öğretiler: Mutlu Yaşam Üzerine - Yaşamın Kısalığı Üzerine
“Stoalılar mantık eğitiminin zorunlu olduğunu ileri sürerler. Çünkü mantık diğer tek tek erdemleri içine alan bir erdemdir. Mantık bilmeyen bir insan yanlış çıkarımlardan kaçınamaz. Mantık, bilge bir insana doğruyu yanlıştan ayırt etme özelliği kazandırır.”
- 
Diogenes Laertios
1. Zenon’un Büyük Fikri: Stoa Felsefesinin Doğuşu
Romalı devlet adamı, avukat, hatip ve filozof olan 
Seneca’yı anlamak için öncelikle Stoa felsefesini anlamak gerekmektedir. Bunun için de M.Ö.’ye kısa bir yolculuk yaparak Stoa akımının nasıl ortaya çıktığına bir göz atalım.
21. Yüzyıla dek varlığını sürdürmeyi başaran bu güçlü fikirler topluluğunun kurucusu olarak bilinen Kıbrıslı 
Zenon, bir Antik Yunan filozofudur. Antik Yunan şehir devlerinde felsefenin büyük bir önemi vardı ve düşünmek herkesin hakkıydı. Bu düşünceleri halkın ve devletin yararına kullanmak da filozofların öncelikleri arasındaydı. Yeni fikirlerin doğmaya müsait olduğu bu özgür ortamda Zenon da doğa sevgisine yönelik bir kavram geliştirdi ve bunun adı “Stoa” oldu.
Helenistik dönem felsefesinin en önemli akımlarından biri olarak bilinen ve Sokratesçi geleneğe dayanan Stoacılık, Zenon’un Atina’da bir resim galerisinde kurduğu okulun ardından yayıldı. Kıbrıslı bir kurucuya sahip olan akım, Mersin, Tarsus ve Alanyalı filozofların destekleriyle de ilk dönemini başarılı bir şekilde geçirmiştir. Anadolulu bu filozoflara ek olarak günümüze dek başka birçok filozofun bu görüşü sahiplenmesi ve yeni fikirlerle beslemesiyle birlikte varlığını sürdürmeye devam etmiştir.
2. Stoacılık Kavramı Üzerine:
Peki neydi tam olarak Stoacılık? “Doğaya uygun yaşam”, gibi kısaca özetlenebilecek bu kavram aslında bundan çok daha fazlasını içinde barındıran, son derece derin bir fikir.
Stoacılık görüşündeki ana tema mutluluktur. Mutluluğa ulaşmanın yolu ise doğayla iç içe bir yaşamdan geçmektedir. Doğaya derin bir hürmet beslenir ve onun insanın içine nüfuz etmesi sağlanır. Akla da oldukça değer veren Stoacı filozoflar, zevk gibi kavramların kölesi olmadan, aklı kullanarak kendileri ve çevreleri için yararlı birer insan olarak yaşamlarını sürdürmüşler ve Stoacılığı benimseyen herkese de bu fikirleri öğütlemişlerdir.
Dingin bir yaşamı hedefleyen bu inanıştaki bir diğer önemli kavram ise “mantık”tır. Mantığını kullanmak, akla değer vererek erdemli bir insan olmak en büyük hedeftir. Hatta stoacıların en büyük hayali ise doğaya değer veren kusursuz erdemli bir toplum oluşmasını sağlamaktır. Fakat bu, bir ütopyadan öteye geçememiş ve Roma topraklarında ise daha bireysel bir hale bürünmüştür.
Roma İmparatorluk çağına gelindiğinde ise Stoacılık en görkemli dönemlerini yaşamıştır şüphesiz. 
Marcus Tullius Cicero, 
Epiktetos, 
Marcus Aurelius gibi hem devlet yöneticiliği yapmış hem de felsefeci kimlikleriyle tanıdığımız isimler yazdıkları kitaplarla bu fikri koruyup sürdürmüşlerdir.
3. Seneca’nın Hayatı Hakkında Kısaca:
M.S. 3 yılında doğan Seneca da bu büyük isimler arasında yerini alır. Dönemin İmparatoru Tiberius’un, Yunan felsefe akımlarının Roma gençleri arasında popüler oluşundan rahatsız olması sonucu birçok düşünür Roma’dan uzaklaştırılmıştır. “Yaşlı Seneca” olarak bilinen Seneca’nın babası da oğlunun felsefeye gönül verdiğini görünce onu önce dönemin en şatafatlı Roma şehirlerinden biri olan Pompei’ye ve ardından da Mısır’a göndermiştir.
28 yaşında Roma’ya dönen Seneca, artık kendi kararlarını kendisi alabilecek yaşa gelmiştir. Bir süre avukatlık yapan Seneca, aynı zamanda devlet işlerinde de ön plana çıkmıştır. İmparator Caligula döneminde idam cezasından son anda kurtulan Seneca, Claudius döneminde ise rahat bir nefes almıştır. Fakat kısa bir süre sonra ismi saray dedikodularına karışınca İmparatoriçe Messalina tarafından Korsika adasına sürgüne gönderilmiştir.
Genç Nero döneminde özlem duyduğu Roma’ya dönen ve devlet yönetiminde yeniden isim sahibi olan Seneca, Stoacı fikirlerine ters düştüğü gerekçesiyle bir süre sonra devlet işlerinden elini eteğini çeker. Hayatının son döneminde inzivaya çekilen Seneca, fikirlerini geliştireceği özgür ortama da böylelikle kavuşmuş olur. Fakat adı, imparatora suikastle anılınca, Nero tarafından kendisini öldürme cezasına çarptırılır ve Seneca bu buyruğa boyun eğmek zorunda kalır.
4. Stoa Felsefesine Katkısı ve Eserleri Hakkında:
Medea, 
Phaedra, 
Troialı Kadınlar başta olmak üzere toplamda 10 tragedya eseri kaleme alan Seneca aynı zamanda felsefe üzerine de birçok kitap yazmıştır. Büyük Yunan filozofu Zenon’un Stoa kavramını içtenlikle benimsediği ve kendi bakış açısıyla geliştirdiği kitapları arasında ise 
Mutlu Yaşam Üzerine – Yaşamın Kısalığı Üzerine ve 
Bilgenin Sarsılmazlığı Üzerine - İnziva Üzerine sayılabilir.
“Herkes mutlu yaşamak ister, ancak yaşamı mutlu kılan şeyin ne olduğunu görmek konusunda zihinleri kördür.”
İki bölümden oluşan bu kitabının ilk kısmını mutluluk üzerine inşa eder Seneca. “En yüce iyi” kavramı olarak gördüğü “erdem” onun için iyi ve mutlu bir hayat yaşamanın en önemli koşuludur. Ahlâki doğruluğa önem veren, gelip geçici hazlarda gözü olmayan, iyiye ve bilgiye yönelen insanların mutlu olabileceğini ifade ediyor filozof.
Bireyin kendi içine dönmesi gerektiği fikrini savunan Seneca, doğadan ve erdemlerden uzak yaşamanın, gelip geçici hazlara boyun eğerek hayatını devam ettirmenin insanı mutsuzluğa sürükleyeceğini belirtiyor.
“Kısıtlı bir zamanımız yok, sadece çoğunu boşa harcıyoruz. Yaşam yeterince uzun ve tamamı iyi düzenlenirse, en büyük işlerin başarılmasına fazlasıyla yetecek kadar bahşedilmiştir…”
İkinci kısımda ise hayatın kısalığı üzerine konuşuyor Seneca ve aslında yaşamın sanıldığı kadar kısa olmadığını bazı kavramlar üzerinden açıklamaya girişiyor. Makam ve şöhret peşinde koşmanın, yarını düşünürken bugünü kaybetmenin, ânı yaşayamamanın hayatı kısaltan unsurlar olduğunu söylüyor.
İnsanın kusurlarıyla yüzleşmesi gerektiğinin altını çizen Seneca, doğru planlama yapılması taktirde yaşamın yeterince uzun olduğunu ve istenilen şeyleri başarmak için insanın önünde fazlasıyla zaman bulunduğunu ifade ediyor.
5. Son Söz:
Seneca, inandığı ve benimsediği felsefe akımını belli bir noktada devralarak üzerine eklemeler yapıp eserlerini geleceğe yollayan büyük düşünürlerden biri. Her ne kadar talihsiz bir sonla bu yaşamdan ayrılsa da, eserleri onu ölümsüzlüğe taşımaya yetiyor.
Sokrates, 
Platon (Eflatun), 
Aristoteles, 
Demokritos, Marcus Tullius Cicero, 
Aristophanes, 
Ovidius, 
Epikür, 
Vergilius gibi birçok filozof ve şairin yapıtları ve düşüncelerinden örneklerle eserini güçlendiriyor Seneca. Bizlerse 2 bin yıl sonranın dünyasında eserlerini okumaya, anlamaya ve ona saygı duymaya devam ediyoruz.
Keyifli okumalar dilerim.
Mutlu Yaşam Üzerine – Yaşamın Kısalığı ÜzerineSeneca · Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları · 20217.5k okunma
··
9.3k views
Seneca’nın ünlü sözlerinden birini paylaşmak istiyorum:
eksiup.com/images/40/21/s2...
Kısa bir süre önce Marmaris Kalesi’ndeki Mitoloji Müzesi’ni gezerken çektim bu fotoğrafı. Her kimin fikriyse gayet güzel durmuş fakat o dil bilgisi hatası yapılmasa olmazdı zaten…
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.