İSLAMİ İNSAN HAKLARI BEYANNAMESİ:
Madde 1
(a) Tüm insanlar, Allah'a itaat ettikleri ve Hz. Adem'in soyundan geldikleri için aynı ailenin fertleridir. Tüm insanlar, ırk, renk, dil, cinsiyet, din, siyasi görüş, sosyal statü veya başka hangi nedenlerden olursa olsun ayrım gözetmeksizin temel insan onuru, görevi ve sorumluluğu açısından eşittir. iman, insanın mükkelleşmesinin temelidir.
(b) Tüm insanlar Allah'ın kuludur ve O en çok, diğer kullarına en faydalı olan kulla- rını sever. Kullardan hiçbirinin, iman ve amel konusu dışında, diğerlerine karşı üstünlüğü sözkonusu değildir.
Madde2
(a) Yaşam Allah'ın bir lütfudur ve her insanın yaşama hakkı teminat altındadır. Bu hakkın korunması görevi bireylere, toplumlara ve devletlere düşmektedir ve yaşama hak- kının ihlali şeriatın belirlediği bir neden dışında yasaktır.
(b) Soykmma yol açabilecek her türlü davranış yasaktır.
(c) İnsan yaşamının Allah'ın tanıdığı süre içinde korunması şeriatça belirlenmiş bir
görevdir.
(d) Fiziksel zararlardan sakınma hakkı teminat altındadır. Bu hakkı koruma görevi
devlete düşer ve şeriatın belirlediği bir neden dışında bu hak ihlal edilemez. Madde3
(a) Güç kullanılmasını gerektiren ve silahlı çatışma durumlarında yaşlı, kadın ve ço- cukların öldürülmesi men edilmiştir. Yaralı ve hastaların tıbbi tedavi hakkı vardır. Tutsakların beslenme, barınma ve giyisi hakkı vardır. Cesetlere fiziki müdahale yasaktır. Tutsak değişimi ve savaş nedeniyle bölünen ailelerin görüşmesini sağlamak görevdir.
(b) Düşmana ait ağaçları kesmek ve tarım alanı ya da hayvanlara zarar vermek, sivil binaları herhangi bir yolla tahrip etmek yasaktır.
Madde4
Her insan dokunulmazlık ve ismiyle onurunu hayattayken ve ölümünden sonra ko- ruma hakkına sahiptir. Devlet ve toplum onun bedeni ve mezarını korumakla yükümlüdür.
MaddeS
(a) Aile toplumun temelini oluşturur ve bu evlilik yoluyla gerçekleşir. Erkek ve ka- dınların evlenme hakkı vardır ve ırk, renk veya tabiyetten dolayı hiç bir şekilde bu hak ortadan kaldırılamaz.
(b) Toplum ve devlet, evliliğin önündeki bütün engelleri kaldırmak ve evlilik işlemi nin gerçekleşmesi için gerekenleri yerine getirmekle yükümlüdür. Toplum ve devlet aile- nin korunması ve refahından sorumludur.
Madde6
(a) Kadınlar, insan onuru açısından erkeklerle eşittir, hem hakları hem yerine getir- mesi gereken ödevleri vardır; kadının bireysel ve ekonomik özgürlüğü, kendi ad ve so- yunu muhafaza etme hakkı vardır.
(b) Koca ailenin geçiminden ve refahından sorumludur.
Madde7
(a) Bütün çocuklar doğdukları andan itibaren bakım, eğitim ve bunun için gerekli araçlar, sağlık ve ahlaki ilgi hakkına sahiptir. Bu haklardan ebeveynler, toplum ve devlet sorumludur. Hem bebek, hem de anne korunmalı ve özel ilgi görmelidir.
(b) Ebeveyneler ve bu görevi yerine getirenler, ahlaki değerler ve şeriat kurallarına uygun bir şekilde ve çocuklarının ilgisini ve geleceğini göz önüne alarak onlar için dile- dikleri tipte eğitimi seçme hakkınasahiptirler.
(c) Anne ve babanın çocukları üzerinde ayrı bazı hakkları vardır, diğer akrabalar da yakınlık derecesine göre şeriat nezdinde bazı haklara sahiptir.
Madde8
Suç işleme ehliyetine sahip tüm insanların hem hakları, hem de ödev ve yükümlükleri vardır. Suç işleme ehliyetlerini kaybetmeleri durumunda vasileri tarafından temsil edi- lirler.
Madde9
(a) Herkesin bilgiye ulaşma hakkı vardır ve toplum ve devlet eğitim imkanı temin etmekle yükümlüdür.
Devlet eğitim için gerekli toplum yararına olacak şekilde eğitim çeşitliliğini sağla mahdırki insanlar İslam ve evrenin gerçekJeri hakkında bilgi sahibi olabilsinler.
(b)Bütün insanlar aile okul, üniversite, medya gibi çeşitli eğitim ve rehberlik kurum- larından dini ve dünyevi eğitim almak ve böyle bir eşgüdümlü ve dengeli yolla kişiliğini geliştirmek, Allah'a imanını güçlendirmek ve hak ve ödevlerinin daha iyi bilincine varıp, onları daha iyi savunmak hakkına sahiptir.
MaddelO
İslam yıkılmaz bir dindir. İnsanlar üzerinde, bilinçsizliğiıni ya da yoksulluğunu istis- mar etme yoluyla herhangi bir şekilde baskı kurarak onları diın değiştirmeye veya dinsiz- leştirmeye çalışmak yasaktır.
Madde 11
(a) İnsan hür doğar ve hiç kimse insanı köle yapamaz, onuruyla oynayamaz, baskı al-
tında tutamaz veya sömüremez. Allah'ın dışında kimseye boyun eğitmez.
(b) Köleliğin en şeytani örneklerinden biri olan sömürgeciliğin her türü yasaktır. Sömürge altındaki insanların kurtuluş ve kendi kaderini .tayin hakkı vardır. Sömürgecilik ve işgalin her türünü sona erdirmek için mücadele eden insanlara destek vermek bütün toplum ve devletlerin görevidir. Devlet ve toplumlar bajımsız kimliklerini koruma, zen- ginlik ve doğal kaynaklarını denetim altında tutma hakkına sahiptir.
Madde12
Bütün insanlar, şeriata bağlı kalarak, serbest dolaşım ve yurt içinde veya yurt dışında yaşayacağı yeri seçme hakkına sahiptir. Takibat durumunda insanların başka bir ülkeye iltica hakları mevcuttur. Sığınılan ülke, ilticacıyı, kendi yurdunda güvenliğini yeniden ka- zanıncaya dek korumakla yükümlüdür.
Madde 13
Çalışabilecek her insanın iş sahibi olma hakkı devlet ve toplum tarafından temin edi- lir. Herkes kendisinin ve toplumun çıkarına en iyi hizmet edebilecek ve kendisine uygun bir alanda çalışmayı seçmekte hürdür. İşçi diğer tüm sosyal teminatların dışında emniyet ve güvenlik içinde çalışma hakkına sahiptir. İşçi kapasitesi üstünde bir işte görevlendiri- lemiz, herhangi bir şekilde sömürülemez ya da zarara uğratılamaz. İşçinin, !cadın erkek aynını yapılmaksızın, çalışmalarının karşılığında adil bir ücreti zamanında alma, ücretli izin yapmaya ve hak ettiğinde terfi etme hakkı vardır. İşçi ise işine bağlı ve gayretli ol- makla yükümlüdür. İşçi ile işveren arasında herangi bir nedenle anlaşmazlık çıkması du- rumunda devlet müdahale etmek ve taraf tutmaksızın ve hukuka bağlı kalarak sorunu çö- zümlemekle yükümlüdür.
Maddel4
Herkesin tekelleşmeye gitmemek ve kendisine ya da başkasına zarar vermemek kay-
dıyla yasal kazanç elde etme hakkı vardır. Faiz kesinlikle yasaktır. Madde ıs.
(a) Herkes yasal şekilde elde edilmek kaydıyla mülk sahibi olabilir ve kendisine, baş· kasına ve genel olarak topluma zarar vermemek kaydıyla mülkiyet haklarından yararlana- b i l i r . İstimlak, k a m u çıkarı v e karşılığının a d i l şekilde ödendiği h a l l e r dışında yasaktır.
(b) Yasaların belirlediği durumlar dışında bir mülke el koymak yasaktır.
Madde16
Herkesin bilimsel, edebi, sanatsal ve teknik üretiminin nimetlerinden faydalanma ve şeriat kurallarına aykırı olmamaları şartıyla, bu ürünlerden elde ettiği maddi ve manevi kazanımları koruma hakkı vardır.
Madde 17
(a) Herkesin kişisel gelişimini besleyecek temiz bir çevrede, kötü alışkanlık ve ahlaki kokuşmuşluktan uzakta yaşama hakkı vardır ve bu ortamı hazırlamaktan devlet ve toplum sorumludur.
(b) Herkes tıbbi ve sosyal bakımdan ve hayatın her türlü nimetinden yararlanma hakkına sahiptir ve bu da imkanları dahilinde devlet ve toplumca sağlanır.
(c) Devlet, bireyin ve onun himayesi altındakilerin gıda, giyim, ev, eğitim, tıbbi ba- kım ve diğer temel ihtiyaçlarını temin etmeye yetecek ölçüde geçimini garanti altına al- mak zorundadır.
Madde 18
(a) Herkes, dinine göre, onurlu bir şekilde, yakınlarıyla ve malıyla güvenlik içinde
yaşama hakkına sahiptir.
(b) Herkes özel işini istediği gibi sürdürmek hakkına sahiptir. Evinde, ailesiyle olan ilişkilerin de mahremiyeti varclır. Bir kişi hakkında ajanlık yapmak, onu gözaltında tutm!lk ve ismini karalamak yasaktır. Keyfi müdahelelerin önüne geçmekle devlet yükümlüdür.
(c) Hiçbir durumda özel bir ikamete müdahele edilemez. Sakinlerinin izni olmaksızın ya da yasal olmayan herangi bir yolla içeri girmek veya tahrip edilmesi ya da haciz el koymak yasaktır.
Madde 19
(a) Bütün bireyler, yöneten-yönetilen ayırımı yapılmaksızın hukuk karşısında eşittir.
(b) Herkes adalete başvunnak hakkına sahiptir.
(c) Kimse bir başkasının yerine suçlanamaz.
(d) Şeriatın belirlediklerinin dışında suç ve ceza yoktur.
(e) Sanık, suçu kanıtlanana kadar suçsuzdur ve adil duruşmada savunma yapmak hakkına sahiptir.
Madde20
Yasal gerekçe olmaksızın bir bireyi tutuklamak, özgürlüğünü kısıtlamak, sürgüne göndermek ya da cezalandırmak yasaktır. Bireye, fiziki ya da psikolojik işkence yapmak, utanç verici duruma sokmak, eziyet ve hakaret etmek yasaktır. Aynı zamanda kişi izni olmaksızın ya da sağlık durumunu olumsuz yönde etkileneceği bilinmesine rağmen, tıbbi ya da bilimsel deneyde kullanılmaz, Üst düzey yöneticiler bu tür bir hak için olağanüstü yasalar çıkaramazlar.
Maddeli
Amacı ve yöntemi ne olursa olsun rehin almak yasakbr.
Madde22
(a) Herkes görüşlerini, şeriata aykırı olmaması şartıyla, aÇıkça ifade etme özgürlü- ğüne sahiptir.
(b) Herkes, şeriat kurallarına bağlı kalarak doğru olan şeyleri savunma, yanlışlara karşı gelme, kötü şeylere ilişkin uyarıda bulunma hakkına sahiptir.
(c) Bilgi, toplumun önemli ihtiyaçlarından biridir. Ancak bilgi, Peygamberin görüşle rine aykırı şekilde, ahlaki değerleri zedeleyici biçimde, töplumu bölmek, yolsuzluk yap- mak, topluma zarar vermek yada imanı zayıflatmak için alet edilmez.
(d) Milli ve ideolojik düşmanlığa yol açmak ya da ırk ayınmcıhğma neden olabilecek herhangi bir tutum içine girmek yasaktır.
Madde23
(a) Yetki güvendir; temel insan haklarının teminat altına alınması amacıyla bunun kö-
tüye kullanılması ya da sömürülmesi kesinlikle yasaktır.
(b) Herkes ülkesinin yönetimine doğrudan ya da dolaylı olarak katılma hak.kına sa- hiptir. Kişi, şeriat kurallarına uygun bir şekilde yetkili bir kamu görevi üstlenme hakkına da sahiptir.
Madde24
Bu beyannamede yer alan bütün hak ve özgürlükler şeriata dayalıdır.
Madde2S
Beyannamede yer alan maddelerin açıklanması ya da netleştirilmesi için tek başvuru kaynağı şeriattır. (Milliyet Gazetesi 7 Şubat 1995)
Bu beyannemeyi değerlendirebilmeniz için buraya aldık. Çünkü hepimizin bildiği gibi çağımız insan hakları çağıdır. insan hak ve özgürlükleri evrensel nitelik kazanmış, toplumların gündeminde birinci sıraya yükselmiştir. 5 Ağ~ıstos 1990 günkü İnsan Hakları Beyannamesindeki bir çok durumlara, haklara katılmayabilirsiniz. Ama gerçek bir aydın olarak dahası çağından sorumlu bir insan olarak bunları bilmeniz, öğrenmeniz gerekir.
İslami insan haklarının, evrensel insan haklarından daha yetkin ve daha gelişmiş ol- ması gerekir. Çünkü İslam dini en mütekamil (en olgun, en yetkin) din olduğu savını ta- şıdığına göre, bu konularda da en olgun ve yetkin olması beklenir. Ancak yukarıda sundu- ğumuz beyannamede bu yetkinliği göremiyoruz. Ancak bu ilk adımdır. İleride daha olgunlaşır, eksikliklerini tamamlar umudunu taşıyoruz.
Alevi-Bektaşilerin böyle beyannameler, bildiriler arasında yerleri var mıdır, yok mu- dur; varsa neresidir? Bu ve benzeri sorulann değerlendirilip yanıtlanması gerekir.
·
340 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.