Her yıl eserin geçtiği Dublin dahil pek çok kentte "Bloomsday" adıyla kutlanan ve temelinde kahramanların kentte geçirdiği 18 saati anlatan (16 Haziran 1904), roman sanatında 19yy'ı kapatıp modernizme geçişi başlatan Joyce'un bu kült kitabını, aralıklarla ve araya başka kitaplar da alıp çapraz okumayla 3 haftada bitirdim! Öncelikle; kitabın Yky'nın Nevzat Erkmen ilk çevrisinin inanılmaz zorluğu (bulmaca gibi numaralandılmış, çözüm için ayrı bir sözlük çıkarılmış, yazarın yaptığına benzer türetilmeye çalışılan kelimeler- çımkırılmak, tıpışlamak, keşkekaleyhisselam, ledünniyat, ötleğen, ezinç, meşugah, şikemperver, karıncaezmezgıcırtı, çakalavengaz, Havet evyır gibi) karşısında akademik inceleme yapmayacak okurlara kitap dostlarımın telkiniyle de başka çeviriden (ödüllü çevirmen #fuatsevimay ) okuma yapmalarını tavsiye ederim. Böyle zirve ve ağır bir esere hazırlık için; Homeros'un özellikle #odeyssia ile Sheakspeare'in #hamlet başta olmak üzere oyunlarını okumuş olmalarını da en azından salık veririm. Eser, Odeyssia destanı'nın modern versiyonu gibi 18 bölüm ve benzer vurguları barındırıyor. Ulysses kelimesi de zaten destanın Latince karşılığı. Temel karakterler; Leopold Bloom (11 yaşındaki oğlunu kaybeden, 15 yaşında kızı ve soprano karısı olan, yahudilikten katolikliğe geçen, hayata bilimsel bakan 38 yaşında reklamcı) ile Stephen Dedalus (22 yaşında, yazar olma hayalleri olan artistik genç), tüm yaşanmışlığıyla Dublin kenti ve son bölümde soprano Molly Bloom'dur. Önsöz'de Enis Batur'un da dediği gibi, kendi Babil kulesini inşa etmek isteyen Joyce, bir destan formunda Dublin Martello kulesinde kurguyu başlatıp bitirir. Aslında basit konudaki bu eseri ölümsüz kılan; hemen tüm edebi sanat (makale,destan, şiir, öykü, tiyatro...) ve tekniklerin (pastiş, kolaj, bilinç akışı, iç monolog gibi) bölümlere yerleştirilmesi, alıntıların hiciv dolu eleştiri ve serzenişler barındırması, içeriğinde yüzlerce gönderme bulunmasıdır. Baş karakterlerin yazarın önceki eserlerinde vurguladığı (#gençbiradamınsanatçıolarakportresi #dublinliler) otobiyografik özellikler taşımaları, Stephen'ı genç ve Bloom'u yaşlı Joyce yapar. Bloom'un Odeyssus, Stephen'ın oğul Telemakhos olabileceği tezi tartışılabilir elbette. Fakat şu da var ki; yazar modern çağı, tükenmiş Dublin'in tüm ayrıntılarında karşılaştırmalı olarak ele almış ve Sadık Hidayet'in dediği gibi yeni bir çağ başlatmıştır. Umberto Eco'nun bu eserin sanatsal olmadığı görüşüne sadece özgünlüğüyle; Woolf'un anlaşılmaz bölümlerini vurgulamasına ise, yazarının akademisyenlere yüz yıllık tartışma zemini bıraktığını belirtmesiyle cevap veriyor eser, adeta. Pek çok noktada yapılan din sorgularında Yahudiliğin merkeze alınması bir yana, Ibni Rüşd, Harun el Reşit gibi Doğu ile tüm Yunan filozofları yanında oyunlarıyla Sheakspeare'in Batı uygarlık vurguları ise harikaydı. Aldatıldığı ve bir lordu sevdiği için Hamlet'i yazdığı ileri sürülen Saksonyalı Sheakspeare ile Ruh girdabı Budha ve efsunlanmış füsunkar Paris benzetmeleri, Bloom ve Stephen'ın Tanrı sorgularını bazen 200sayfalık (15. Bölüm) oyunda bir genelevde bazen de Yeni Roman akımına atfen detaycı açıklamalar ile Bloom'un evinde yapmaları, Hamlet'i gerçekte kimin yazdığı ile Aristo'nun bilinmeyen bir filozof hahamın öğrencisi olduğu gibi ilginç tartışmalarıyla bu eser; modernizmin başlangıcı olarak halen tartışılmakta ve yazarını ölümsüz kılmaya devam etmektedir. Bilinen en iyi Joyce biyografisini yazan #richardellman'ın Yapı Söküm Tekniği bilinmeden Joyce metinlerinin derinliği anlaşılamayacağı söylemine sonradan yazdığı #figenanınuyanışı eserini de okuyunca, katılmamak elde değil doğrusu. Pek beğendiğim ve Joyce'un 2.dünya savaşında Almanya'dan kurtardığı Broch'un #vergiliusunölümü, bizde #tutunamayanlar dahil pek çok yapıta esin kaynağı olan bir zirve, Ulysses. 7 yılda İtalya, Fransa ve Dublin'de 1.Dünya savaşı ve sonrasında yazılan oldukça detaylı, bol göndermeli ve sorguları bol bir dev. Onu okuyacaklara duyulan şaşkınlık ile kıskançlık arası duyguları hak ediyor: Hazırlık yaparak, sabrınızdan doğacak bir azimle, ömrünüzde BİR KEZ de olsa okuyun...

UlyssesJames Joyce · Yapı Kredi Yayınları · 20231,091 okunma

·

484 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Hayat Bu