Gönderi
Memlûk Devleti bünyesinde kadılık ve sır katipliğinde bulunmuş bir âlim olan Şihabeddin B. Fazlullah el-Ömerî söz konusu eseri Mesalikü'l-Ebsar fî Memâlik'il- Emsar'ı 14. Yüzyılda kaleme almıştır. Eserde tarih, coğrafya, edebiyat, astronomi, tıp, sosyoloji vs. konular yer almaktadır. Bu eserin aslı 27 cilt halinde basılmışsa da Türkçeye çevrilmiş kısmı 3. ciltten ibarettir. Türkler Hakkında Gördüklerim ve Duyduklarım adıyla Türkçeye çevrilen kısım gerçekten de el-Ömerî'nin Türkler hakkındaki duydukları ve gördüklerini ihtiva etmektedir. Eseri yazma metodunu kendisi şu şekilde ifade etmiştir: "bir insandan kendi memleketi hakkında bilgi alıyor, sonra bir başkasına, daha sonra yine bir başkasına soruyor ve bunların anlattıkları hakkında bir çelişki yoksa, o bilgiyi güvenilir bilgi olarak alıyordum. Eğer anlattıkları birbirini tutmuyorsa, bu defa ikisinin ittifak ettikleri bilgiye güveniyordum. Fakat üçünün söyledikleri birbirini tutmuyorsa, o zaman o bilgiye itibar etmiyordum. Eğer birinden bir bilgi almışsam, bir süre onu unutuyor, daha sonra aynı kişiye aynı konuyu tekrar soruyor ve şayet ilk söylediği şeyi yine aynen tekrar ediyorsa, o bilgiyi alıyordum. Ancak, ilk söylediği ile daha sonraki sözleri arasında fark varsa, itibar etmiyordum."
İşte el-Ömerî bu şekilde bir metotla eserini oluşturduğu için eseri tarihî kaynak olarak son derece güvenilirdir. Peki üçüncü ciltte yani Türkleri ilgilendiren kısımda neler var? Türklerin yaşadığı veya hâkim olduğu coğrafya hakkında genel bir girişten sonra Hindistan'da kurulmuş olan Tuğlukşahlar hakkında son derece kıymetli ve orijinal bilgiler bulunmaktadır. Bu bakımdan Hindistan Türk tarihi çalışanlar için çok önemli bir kaynaktır. Moğollar hakkında orijinal olmasa da yine önemli bilgiler mevcut. Turan ülkeleri ve Harezm ile Deşt-i Kıpçak'taki Türkler hakkında da kıymetli bilgiler mevcut ki bazıları hiçbir kaynakta yer almamasından dolayı önemlidir.
Beni asıl ilgilendiren, çalışma alanımla da ilgisi olan, Anadolu'daki Türklerle ilgili kayıtlarıdır. Anadolu Türk beylikleri hakkında başka hiçbir kaynakta olmayan bilgiler eseri benim için paha biçilemez yapmaktadır. Özellikle Anadolu Türk beyliklerinin orduları ve kültürel ortamları ilgili bilgiler; hatta Germiyan sarayı hakkında verilen bilgiler bu türden sayılabilir.
Eserin son kısmı ise Türk tarihi hakkında kronolojik bir bilgi bütününden oluşmaktadır. Bu kısım 642 yılından 1250'li yıllara kadar olan zamanı kapsamakla birlikte verilen bilgiler diğer kaynaklarda da mevcuttur. Bu bakımdan eserin en sıradan kısmı burası kabul edilebilir.
Her ne olursa olsun el-Ömerî özellikle Hindistan ve Anadolu Türk beylikleri çalışan herkes için mecburî kaynak olmakla birlikte, eserin bütününde yer alan bilgiler herkesin ilgilenebileceği tarzdadır. Bu bakımdan eser Türk tarihine ilgi duyan herkese hitap etmektedir.
Bunların dışında Ahsen Batur'un akıcı dili eserin kolaylıkla okunmasını sağlıyor. Ancak eserde pek çok harf hatası vs. görmek mümkündür. Yine de Selenge Yayınları, Türk tarihine pek çok çeviriyle yaptığı muazzam katkıyı bu eserle katlamıştır.
·
126 views
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.